Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania211.jpg

miejskich w czasie, gdy inflacja spowodowała ciężkie naruszenie równowagi finansowej w samorządzie terytorjalnym. Ustawodawstwo późniejsze nie zmieniło zasad w r. 1923 ustanowionych, przyniosło tylko pewne ograniczenia naprowadzanej ustawy.
 Od r. 1924 zaczęło się ustawodawstwo w wydatnej mierze zajmować samorządem terytorialnym. Od r. 1924 do 1928 wyszedł znaczny szereg ustaw i rozporządzeń z ważnością ustawy, które objęły życie komunalne wielką ilością nowych przepisów i stworzyły nową sytuację prawną. Ustawa o gminie miejskiej uzupełni ustawodawstwo w niewielkiej już mierze. Ustawodawstwo samorządowe posuwało się dorywczo, i jedynie ustawy (rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej) z r. 1928 łączą się w pewien system. Zainteresowanie ustawodawcze okroiło samorząd miejski. Podniosła się biurokracja, na rzecz centralizmu padały kolejno pewne przywileje samorządu, umacniała się zależność jego od władz państwowych. Szczególnie ciężko dotknęły samorząd przepisy budżetowe i przepisy o dostosowaniu uposażeń urzędników komunalnych do państwowych, w praktyce bowiem administracyjnej zdany został samorząd w różnych drobiazgach na zgodę władz nadzorczych. Pewne odprężenie przyniosły ustawy marcowe z r. 1928, ale tylko o tyle, że określiły organizację administracji miejskiej w t. zw. zleconym zakresie działania. Nastąpiło silniejsze niż dawniej oddzielenie spraw własnych samorządu od zleconych państwowych. W organizacji dawniejszej cały urząd miejski był pośrednim urzędem państwowym. Obecnie prezydent miasta łączy w swem ręku w charakterze starosty grodzkiego władzę administracyjną pierwszej instancji, a sprawy samorządowe zależne są od korporacyj miejskich w własnym zakresie działania gminy.
 Całokształt warunków, w jakich żył Poznań w latach 1918—1928, był znacznie cięższy niż w ustalonych, spokojnych czasach, do jakich przyzwyczajony był świat przedwojenny. Przewag było kilka: przedewszystkiem przynależność do Polski i wypływające stąd korzyści pracy gospodarczej i kulturalnej, dalej zanik walk narodowościowych, wreszcie dewaluacja długów; ciężarów specyficznych i potrzeb ważkich korowód długi wyżej przedstawiony. Jeżeli wynik prac samorządu miasta Poznania jest dobry, to nie jest on w głównej mierze następstwem wpływów zewnętrznych, lecz dziełem tych osobistości, których umysłem i rękami stanął twór dziesięcioletni. Praca samorządowa pojęta była jako ofiarne wytężenie wszystkich sił obywatelskich, jako radosna twórczość dla powszechnego dobra. Zapał i ambicja pracy przenikała szeroko, natężenie duchowe i fizyczne w służbie miejskiej było maksymalne. Życie biegło szybko; przyspieszone było też tętno pracy. W pierwszych latach zorganizowano administrację, prowadząc