Strona:KsiegaPamiatkowaMiastaPoznania371.jpg

znaczniejsza przewaga stronnictw umiarkowanych. Zjawisko to było łatwe do wytłumaczenia: ludność politycznie nieangażowana głosowala z natury rzeczy na stronnictwa najsilniejsze, przodujące, nadające lokalny ton polityczny, tembardziej, że stronnictwa te pod względem społecznym nie wysuwały programów krańcowych. Zjawisko to nie utrzymało się w r. 1928, kiedy bez względu na udział w głosowaniu straty stronnictw umiarkowanych były poważne. Z głosów uzyskanych przez te ugrupowania w wyborach sejmowych i senackich wywnioskować łatwo, że pozycja ich jest mocniejsza wtedy, gdy granica wieku jest wyższa. Przy wyborach do senatu zawsze prawica otrzymuje w Poznaniu więcej głosów (relatywnie) niż przy wyborach sejmowych. Nie są to zwykle różnice wpływające na przydział mandatów, ale zawsze zdecydowane. O poszczególnych partjach z osobna na razie nie mówimy.
 Ugrupowania demokratyczne (tak je krótko nazwijmy) przedstawiały w początkach siłę niewielką, bo gromadziły mniejwięcej siódmą część głosów. W przeciwieństwie do grupy umiarkowanej wzmacniały one swe siły, i to wręcz stale. Pewne nierówności obserwujemy przy wyborach senackich, które raz dały wynik szczególnie słaby (1922) a drugi raz szczególnie mocny. Przy wyborach senackich układają się zwykle szanse ugrupowań nieco odmiennie niż przy wyborach sejmowych, ponieważ ta lub owa partja odpada wzgl. dochodzi. Układ kolejny wpływów grupy demokratycznej w porządku zwyżkowym był następujący: 1922 sn — 1921 — 1922 sm — 1925 — 1928 sm — 1928 sn. Ogólnie wzmocniła się siła grupy tej w dwójnasób. Sytuacja przy wyborach 1928 r. była o tyle wyjątkowa, że jedna z list radykalno-demokratycznych była t. zw. listą rządową, a wybory te w wielkiej mierze wyrażały walkę między obozem prorządowym a opozycją, jednakże okoliczności te nie spowodowały jakiegoś szczególnego wzmocnienia tej grupy a posunęły tylko zauważony już rozwój rzeczy naprzód. Przy wyborach w r. 1925 ugrupowania demokratyczne wzmocniły bardziej swą pozycje niż przy wyborach sejmowych w r. 1928. Stosunek do rządu podniósł natomiast ilość głosów do senatu, bo na listy demokratyczne głosowali częściowo ci, którzy przy wyborach sejmowych popierali listę umiarkowanej Unji gospodarczej. Po klęsce Unji w wyborach sejmowych skoncentrowały się głosy prorządowe przy liście radykalne-demokratycznej (21).
 Bardzo nierówne są daty dotyczące ugrupowań skrajnej lewicy, które pokrótce nazwiemy socjalistycznemi. Siła ich początkowo nie była mniejsza aniżeli ugrupowań demokratycznych (1921). Grupy socjalistyczne utrzymują wpływy swe przy wyborach do rady miejskiej. Zdecydowanie odmienny obraz przedstawiają wybory do ciał ustawodawczych Rzeczypospolitej. Jako normę przyjąć można, że na grupy te przypada 5 do 6% głosów, t. j. mniej niż połowa głosów przy wyborach radzieckich. Niewspółmiernie słaby był wynik wyborów