Strona:La Rochefoucauld-Maksymy i rozważania moralne.djvu/6

Ta strona została uwierzytelniona.
V

Francję i prowadziły bieg w tym wyścigu ambicji i interesów. W tym to podwójnym świecie — w obozie i w salonie — spłynęło życie autora Maksym; stamtąd czerpał swoje doświadczenia, które wyrył później w twardym i niespożytym kruszczu słowa. To prawda, kiedy przyszły lata męskie pisarza, Francja zmieniła się już bardzo. Skończyły się wojny domowe; rycerz stał się kawalerem, dworakiem: nie mieczem już wyrębywał swoją karjerę życiową i nie intrygą w wielkim stylu, ale pilnością w nadskakiwaniu królowi, dwornością, pochlebstwem.
Dla zgorzkniałego obserwatora i analisty ludzkiej natury, cóż za pole do spostrzeżeń! Francja dworska wyostrzy jeszcze te refleksje, które nagromadziły się w duszy pisarza jak osad z epoki Francji rycerskiej.

II. CZŁOWIEK

Franciszek VI, książę de La Rochefoucauld (za życia ojca był „tylko“ księciem de Marcillac), był potomkiem jednego z najznamienitszych rodów Francji. Urodził się w r. 1613. Wykształcenie otrzymał jedynie rycerskie; w piętnastym roku życia zaślubił, feudalną modą, córę magnackiego rodu. Mając lat szesnaście, bije się we Włoszech. Za powrotem do kraju, styka się z dworem Anny Austrjackiej i staje się poniekąd rycerzem tej królowej Francji, pędzącej dość nędzną dolę na dworze, gdzie smutny i markotny król żyje opanowany przez nienawidzącego królowej kardynała-ministra.
Popadłszy w niełaskę u króla, nawpół wygnany, młody rycerz dostaje się w rączki starszej odeń o lat trzynaście księżnej de Chevreuse, kobiety, która przeszła do legendy jako genjusz Intrygi. Pani de Chevreuse, której miłość