Strona:Lenin-Państwo i rewolucja.djvu/012

na tle całego rozwoju społeczeństwa; bolszewicy dowodzili, że, w stopniu pewnym, rewolucję można przygotować, a nawet i zorganizować przez odpowiednie zgrupowanie świadomych sił rewolucyjnych, oraz przez odpowiednią taktykę, odrzucającą kompromisy i stawiającą na plan pierwszy ostrą walkę klasową.
 Mieńszewicy uważali za możliwe, a nawet pożyteczne, w walce z absolutyzmem, oraz żywiołami wstecznymi w Rosji — wchodzić w przejściowe porozumienie z lewicą radykalną mieszczaństwa; bolszewicy taktyce tej przeciwstawiali sojusz stały proletarjatu z radykalnym odłamem chłopów małorolnych.
 Początkowo, w sprawach pojmowania socjalizmu, nie było różnic między obu odłamami socjalnej demokracji rosyjskiej. Wyłoniły się one dopiero później. Podczas pierwszej rewolucji rosyjskiej zarówno mieńszewicy, jak i bolszewicy, w początkach jej zwłaszcza, oddawali się złudzeniom maksymalistycznym — sądząc, że uda im się zaprowadzić w Rosji rządy republikańskie i urzeczywistnić reformę agrarną, pomyślaną bardzo szeroko i opartą na wywłaszczeniu wielkich właścicieli ziemskich bez odszkodowania. Dopiero pod koniec pierwszej rewolucji mieńszewicy nawrócili nieco do umiarkowania; bolszewicy zaś zaostrzali walkę, dążąc do wywołania zbrojnego powstania, co udało im się zrobić, w małych rozmiarach, w niektórych miastach tylko, przy współudziale innych żywiołów, chwilowo z nimi związanych. Ruchy te nie udały się jednak, przybierając małe rozmiary.
 Po pierwszej rewolucji, podczas reakcji, różnice pomiędzy bolszewikami a mieńszewikami utrwalały się coraz bardziej. Mieńszewicy czekali na obudzenie się ducha opozycyjnego w lewym skrzydle burżuazji rosyjskiej, sądząc, że przy jej pomocy — uda się proletarjatowi popchnąć Rosję na drogę normalnego rozwoju konstytucyjnego. Bolszewicy zaś czekali na warunki, na tle których mogłaby wybuchnąć druga rewolucja rosyjska. Doświadczenie pierwszej rewolucji rosyjskiej niczego ich nie nauczyło.
 Nareszcie doczekali się wybuchu wielkiej wojny światowej z 1914 roku, trwającej i dziś jeszcze. Wojna ta pogłębiła jeszcze różnice istniejące dotychczas pomiędzy bolszewikami a mieńszewikami. Pierwsi stanęli na tym stanowisku, że należy bezwzględnie zwalczać „stary porządek“ w Rosji, nie oglądając się na to, czy wpłynąć to