Strona:Lenin-Państwo i rewolucja.djvu/013

może na porażkę caratu w wojnie, czy nie. Więcej nawet; dowodzili oni, że porażka Rosji może właśnie przyśpieszyć wybuch rewolucji, że może być nawet z tego względu pożądaną.
 Mieńszewicy stanęli na innym stanowisku — walki z wojną wogóle, walki z imperjalizmem, zarówno koalicji, jak i państw centralnych. Linja mieńszewików była czysto teoretyczna, nie dość konsekwentna, unikająca konfliktów z ówczesnymi nastrojami rosyjskimi.
 Początkowo, dopóki Rosja nie ponosiła klęsk, zdawało się, że bolszewicy będą odosobnieni. Dopiero później wpływ ich szybko zaczął wzrastać. Ale nawet po wybuchu rewolucji i detronizacji Mikołaja II — bolszewicy nie stanowili jeszcze większości.
 Już podczas pierwszej rewolucji rosyjskiej Lenin skłaniać się zaczął coraz bardziej ku programowi pochwycenia władzy przez socjalną demokrację. Cały jego program rewolucyjno-republikański, opierający się na sojuszu proletarjatu ze skrajnym odłamem chłopstwa — stawał się w końcu środkiem tylko do celu t. j. do pochwycenia władzy, celem „stopniowej realizacji socjalizmu“.
 Program taki, ze stanowiska socjalnej demokracji, ze stanowiska marksizmu był właściwie anachronizmem.
 Wprawdzie Marks chwilowo, w artykule swoim „Marks contra Michajłowskij“, pisanym w 1881 roku, uznał, że jeżeli Rosja nie posunie się jeszcze daleko na drodze rozwoju kapitalizmu, to, przy pewnych warunkach zewnętrznych i wewnętrznych, ustrój jej agrarny (gminne władanie ziemią) stać się może punktem wyjścia dla rewolucji socjalnej zarówno wewnątrz niej jak i na zachodzie. Od tego jednak czasu dużo się zmieniło. Rosja weszła istotnie na drogę rozwoju kapitalizmu, co uznali wszyscy marksiści i co dowodził wymownie sam Lenin w swej dużej pracy statystyczno-ekonomicznej „Rozwój kapitalizmu w Rosji“, napisanej pod pseudonimem Ilina. Z drugiej strony, ten rozwój kapitalizmu w państwie carów nie zakończył jeszcze bynajmniej swej roli, gdyż znaczna część Rosji posiadała jeszcze zacofane stosunki gospodarcze, a siły jej produkcyjne dużo jeszcze pozostawiały do życzenia. Pomimo wzrostu klasy robotniczej, tonęła ona jeszcze morzu chłopskim.
 Marks dowodził zawsze, że kapitalizm wtedy tylko może ustąpić, kiedy dojdzie do najwyższego stopnia rozwoju. Lenin, który w pracy swej, przytacza ważne cytaty z Marksa i Engelsa, zapomina o tym poglądzie autora „Kapitału“.