Strona:Lenin-Państwo i rewolucja.djvu/017

 Podczas samej rewolucji 1905 roku — maksymalizm rosyjski święcił już tryumfy. Chwilowo nawet znaczna część mieńszewików stała na tym stanowisku, że rewolucja rosyjska — wybuchając jako polityczna, mająca na celu zdobycze czysto konstytucyjne — trwając dłużej, przeobrazi się na socjalną.
 Pewien odłam socjalistów rewolucjonistów utworzył, podczas pierwszej rewolucji rosyjskiej, stronnictwo maksymalistyczne, stawiające sobie za cel bezpośrednie przejście do ustroju socjalistycznego. O dalszej ewolucji bolszewizmu wspomniałem już wyżej.
 Tak więc, bolszewizm, wyrosły na gruncie ortodoksji marksowskiej, odszedł od tradycji socjalno-demokratycznych i stał się zlepkiem różnych kierunków, którego cechą był przedewszystkim — maksymalizm polityczny i socjalny.
 Zachodzi teraz pytanie, dlaczego bolszewizm, pomimo całej swej utopijności, mógł, choć na pewien czas tylko, zwyciężyć. Główną przyczyną jego popularności chwilowej w masach była ta okoliczność, że oświadczał się wyraźnie i konsekwentnie, od samego początku, przeciwko wojnie i za pokojem. Podczas gdy inne frakcje socjalistyczne nie mogły się wyzwolić od frazeologji wojennej — bolszewizm ją zwalczał.
 Drugą przyczyną chwilowej przewagi bolszewizmu jest małe uświadomienie mas robotniczych i ludowych wogóle, które ułatwia tryumfy żywiołom demagogicznym, obiecującym masom prędkie osiągnięcie wielkich zdobyczy.
 Trzecią wreszcie przyczyną jest skłonność Rosjan wogóle do maksymalizmu. Rosjanie czy to z pośród klas wyższych, czy niższych, czy wreszcie średnich są urodzonymi maksymalistami. Tak ich urobiła cała historja.
 Absolutyzm, albo dyktatura rewolucyjna, albo wreszcie ludowładztwo, będące, w praktyce, dyktaturą popularnych jednostek — oto formy rządu najbardziej odpowiadające Rosjanom, przynajmniej dotychczas.
 Konserwatyści rosyjscy byli i są maksymalistami w reakcji. Część ich znaczna niedawno jeszcze stosunkowo, bo za czasów Aleksandra III i w początkach panowania Mikołaja II — marzyła o wznowieniu zamaskowanego oczywicie poddaństwa włościan. Biurokracja rosyjska odłamu konserwatywnego nie godziła się na żadne współdziałanie społeczeństwa z administracją, na żadną kontrolę.