Strona:Lenin-Państwo i rewolucja.djvu/093

Engels poddaje tutaj krytyce oportunizm całej drugiej Międzynarodówki.

„Postulaty polityczne projektu — pisał Engels — nacechowane są wielką luką. W nim niema tego (podkreślenie Engelsa), co właśnie należało powiedzieć“. I dalej wyjaśnia, że konstytucja niemiecka stanowi właściwie zlepek z najreakcyjniejszej konstytucji 1850 roku, że sejm jest tylko — według wyrażenia Wilhelma Liebknechta — „listkiem figowym absolutyzmu“, że na podstawie konstytucji, uprawniającej drobne państewka i związek niemieckich drobnych państewek, chcieć urzeczywistnić „przemianę wszystkich narzędzi pracy we własność kolektywną“ — to „oczywisty absurd“.

 „Niebezpiecznem jest dotykanie tematu tego“ — dodaje Engels, zdając sobie doskonale z tego sprawę, że wystawienie legalne w programie żądania republiki w Niemczech jest zakazane. Lecz Engels nie przechodzi nad tą sprawą tak lekko do porządku, nie godzi się z tym motywem, którym „wszyscy“ się zadawalniają. Engels mówi dalej: Tem nie mniej sprawa w taki lub inny sposób winna być posuniętą. Do jakiego zaś stopnia jest to niezbędne, tego dowodzi mianowicie coraz więcej rozpowszechniający się w literaturze socjaldemokratycznej oportunizm. Z obawy Wznowienia praw wyjątkowych przeciw socjalistom, albo pamiętając na złożone w czasie panowania praw tych niektórych przedwczesnych oświadczeń, pragną teraz, aby partja uznała obecny prawny porządek w Niemczech za wystarczający do pokojowego urzeczywistnienia wszystkich jej postulatów...“
 Że niemieccy socjaldemokraci w działalności swej kierowali się obawą wznowienia praw wyjątkowych, ten zasadniczy fakt Engels wysuwa na pierwsze miejsce i bez wahania piętnuje go jako oportunizm, oświadczając właśnie na zasadzie nieistnienia republiki i wolności w Niemczech, że są zgoła bezmyślne wszystkie rojenia o „pokojowej“ drodze. Engels na tyle jest ostrożny, że rąk sobie nie wiąże. Przyznaje on, że w krajach o republikańskim ustroju politycznym lub o dużej wolności „można sobie wyobrazić" (tylko „wy-