Zagadnienie o stosunku państwa do rewolucji socjalnej i odwrotnie rewolucji socjalnej do państwa niewiele zajmowało teoretyków i publicystów 2-ej Międzynarodówki (1889—1914), jak wogóle sprawa rewolucji. Ale najcharakterystyczniejszym w tym procesie wzrostu stopniowego oportunizmu, który doprowadził do bankructwa 2-ej Międzynarodówki w 1914 r., jest to, że kiedy nawet zbliżali się do zagadnienia tego, to usiłowali ominąć je lub zlekceważyć.
Wogóle rzec można, że z powodu tego omijania i unikania sprawy stosunku rewolucji proletariackiej do państwa, co było dla oportunizmu wygodnym, wynikło zwulgaryzowanie marksizmu i jego obniżenie.
Aby choć pobieżnie scharakteryzować ten smutny proces, pokażemy go w roztrząsaniach dwóch głośnych teoretyków marksizmu, Plechanowa i Kautsky‘ego.
Plechanow poświęcił sprawie stosunku anarchizmu do socjalizmu specjalną broszurę: „Anarchizm i socjalizm“, która się ukazała
w języku niemieckim w r. 1894.
Plechanow rozprawił się z tematem dowcipnie, ominąwszy zupełnie rzecz najwięcej aktualną, palącą i najważniejszą w walce przeciw anarchizmowi, mianowicie stosunek rewolucji do państwa i wogóle zagadnienie państwa!
