Strona:Lenin-Państwo i rewolucja.djvu/142

 Takiej administracji jednak rząd Lenina nie miał, mieć nie mógł, gdyż na swym sztandarze wywiesił hasło bezpośrednich rządów mas ludowych.
 Reforma przemysłowa miała na celu unormowanie warunków pracy w fabrykach, kopalniach i t. p. Mogła być ona przeprowadzona w roizmaity sposób: 1) albo przez rząd, za pośrednictwem inspekcji fabrycznej, rozszerzonej pod względom personelu i zakresu działania; 2) albo przez związki zawodowe; 3) albo przez miejscowych robotników i wyłonione z nich komitety.
 Dopóki istnieją fabrykanci i robotnicy dotąd reformy takie mogą być przeprowadzane z korzyścią tylko przez stronę trzecią, jaką jest państwo, gdyż oddanie decyzji jednej ze stron tylko, musi, z konieczności, prowadzić do nadużyć i bezwzględnej walki.
 Bolszewicy mogli więc wydać bardzo radykalne nowe prawo fabryczne, ale powinni byli kierować się zarazem dwoma zasadami: 1) aby prawa te nie doprowadziły do zamknięcia fabryk, przez takie uszczuplenie wpływów fabrykantów, że imby się nie opłaciło utrzymywać zakładów przemysłowych; 2) aby normy regulujące porządek w fabrykach były racjonalne i wykonywane przez czynniki bezstronne, a nie przez bezpośrednio zainteresowanych i to z jednej tylko strony.
 Gorszym był już projekt oddania tego, że tak powiem, dozoru fabrycznego — związkom zawodowym. Gorszym dlatego, że 1) związki te nie posiadały dostatecznej ilości ludzi wyrobionych, którzyby chcieli się liczyć z warunkami realnymi; 2) ponieważ reprezentowały one tylko robotników.
 Wreszcie najgorszym projektem było oddanie tej sprawy samym robotnikom w fabrykach i wyłonionym z pośród nich komitetom. System taki prowadzi z konieczności do nadużyć, do nieustających walk — wreszcie do zamknięcia fabryk.
 Bolszewicy wybrali naturalnie ton trzeci system.
 Jeżeli się chciało „usunąć burżuazję“, to już lepiej było zrobić to wprost i objąć fabryki w swój zarząd. Przecież było to, conajmniej, rzeczą przedwczesną.
 Bolszewicy przyczynili się najwięcej do tego chaosu w stosunkach ekonomicznych, jaki dziś istnieje w Rosji. Niektórzy publicyści usiłują główną winę złożyć na burżuazję przemysłową w Rosji,