Strona:Lenin-Państwo i rewolucja.djvu/146

staną się jednak bynajmniej punktem wyjścia dla rewolucji socjalnej w Europie, nie staną się tym wskaźnikiem dla innych narodów jakim była, w stopniu znacznym Wielka Rewolucja Francuska. Eksperymenty bolszewickie będą raczej odstraszającym przykładem nieobliczalnych skutków dyletantyzmu politycznego, demagogji oraz ambicji ludzi energicznych, zręcznych w agitacji, ale zarazem ciasnych, płytkich, pragnących rozwiązywać najzawilsze zagadnienia za pomocą kilku frazesów wyrwanych z pism wybitnych działaczy z przed lat 40-tu.
 Nie państwo, lecz bolszewizm obumiera. Rosja jest w przededniu reakcji silnej i długiej. Dziś już objawy jej są widoczne. Bolszewizm w Rosji ten mieć będzie skutek, że społeczeństwo rosyjskie leczyć się zacznie radykalnie ze swoich wad ideologicznych, z maksymalizmu różnego rodzaju, oraz z narodniczestwa zarówno chłopskiego, jak i robotniczego.
 Stosunkowo długie trwanie bolszewizmu objaśnia się przez to, że w narodzie rosyjskim istnieje silny nałóg słuchania rządu, który może karać i który jest bezwzględny. Drugim sprzymierzeńcem bolszewizmu jest bezradność innych frakcji socjalistycznych, mieńszewików i socjalistów rewolucjonistów. Stronnictwa te nienawidzą bolszewików, ale nie mają, dość energji zwalczać ich bezwzględnie. Boją się narażać na zarzut, że są żywiołami „reakcyjnymi“, że łączą się z „burżuazją“. Inteligencja rosyjska bijąca przez lat dziesiątki pokłony bezkrytyczne przed „mużykami“ (chłopami) i proletarjatem, ta radykalna inteligencja obecnie torturowana, pogardzana — wpadła w pesymizm, bezwład i nie jest na razie zdolną do walki. W czasach ostatnich bolszewicy weszli w ostry konflikt z licznymi rzeszami chłopskimi, w czasie licznych rozruchów na wsi, tysiące chłopów zostało rozstrzelanych. Lenin i Trockij zorganizowali nową armję dość karną i dobrze zaopatrzoną w broń, uruchomili też część najpotrzebniejszych dla rządu fabryk; to częściowe zaprawodzenie dyscypliny nie jest żadnym objawem żywotności bolszewizmu, gdyż nie zmienia to ogólnego tła i istniejących obecnie w Rosji stosunków.
 Bolszewizm musi upaść. Zginie on: 1) albo dzięki interwencji wojsk obcych; 2) albo skutkiem ruchu kontrrewolucyjnego; 3) albo wreszcie skutkiem doprowadzenia Rosji do większego jeszcze rozprzężenia, po którym nastąpi zwolna zmiana na lepsze. Po porażce