do 5 robotników najemnych) stanowiących 9l% ogólnej liczby przedsiębiorstw, przypada tylko 7% sity parowej i elektrycznej! Dziesiątki tysięcy wielkich przedsiębiorstw są wszystkim; miljony zaś drobnych — niczym.
Zakładów, zatrudniających 100 i więcej robotników, było w Niemczech w r. 1907—586. A w nich prawie dziesiąta część (1,58 mil.) ogólnej liczby robotników i prawie trzecia część (32%) ogólnej siły parowej i elektrycznej.[1])
Kapitał pieniężny oraz banki, jak to zobaczymy, stokrotnie zwiększają tę przewagę garstki większych przedsiębiorstw', t. j. miljony drobnych, średnich a nawet część wielkich przedsiębiorców znajdują się faktycznie w zupełnej niewoli u kilkuset miljonerów-finansistów.
W drugim klasycznym kraju współczesnego kapitalizmu, w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, wzrost koncentracji wytwórczości jest jeszcze większy. Tutaj statystyka wydziela przemysł w ciasnym znaczenia słowa i grupuje zakłady według wartości produkcji rocznej. W r. 1904 większych przedsiębiorstw, wytwarzających na sumę 1 miljona dolarów i wyżej było 1.900 (na ogólną sumę 216.180, t. j. 0,9%); w nich 1,4 mil. robotników (na ogólną liczbę 5,5 m., t. j. 25,6%) i 5,6 miljardów produkcji (na ogólną sumę 14,8 miljard. t. j. 38%). Po latach 5, w r. 1909 odpowiednie liczby przedstawiały się w sposób następujący: 3.060 przedsiębiorstw (26S.491 — 1,1%) z 2 mil. robotników (6,61 — 30.5%) i z 9,0 miljard. wytwórczości (20.7 miljard. — 43,8%)[2]).
Prawie połowa całej wytwórczości wszystkich przedsiębiorstw kraju w rękach jednej setnej części ogólnej ilości przedsiębiorstw! I te trzy tysiące przedsiębiorstw — olbrzymów obejmują 258 gałęzi przemysłu. Jasnym jest, że koncentracja, na pewnym stopniu swego rozwoju, dochodzi sama przez się do granicy, od której zaczyna się monopol. Albowiem kilku dziesiątkom przedsiębiorstw łatwo dojść do zgody między sobą, a z drugiej strony,
