o charakterze burżuazyjno-postępowym, narodowo-wyzwoleńczym. Innemi słowy, główna treść i znaczenie historyczne tych wojen zawarte były w zniesieniu absolutyzmu[1] i feudalizmu[2], w osłabieniu ich, w zniesieniu obconarodowego jarzma. Dlatego były to wojny postępowe, i wszyscy uczciwi rewolucyjni demokraci, oraz wszyscy socjaliści podczas takich wojen zawsze życzyli zwycięstwa tej stronie (t. j. tej burżuazji), która dopomagała do zniesienia lub osłabienia najbardziej niebezpiecznych podwalin feudalizmu, absolutyzmu, oraz uciemiężenia obcych narodów. Naprzykład, w rewolucyjnych wojnach Francji[3] tkwił pierwiastek rozboju i zaboru obcych krajów przez francuzów, ale to ani na jotę nie zmienia zasadniczego, historycznego znaczenia tych wojen, które wstrząsnęły i zburzyły feudalizm i absolutyzm całej, starej, pańszczyźnianej Europy. Podczas wojny francusko-pruskiej Niemcy zrabowały Francję[4] ale to nie zmienia zasadniczego, historycznego znaczenia tej wojny, która wyjarzmiła dziesiątki miljonów ludu niemieckiego od feudalnego rozdrobnienia i ucisku dwuch despotów: cara rosyjskiego i Napoleona III[5].
Okres 1789—1871 r pozostawił głębokie ślady i wspomnienia rewolucyjne. Aż do czasu obalenia feudalizmu, absolutyzmu i obconarodowej przemocy nie mogło być nawet mowy o rozwoju walki proletarjackiej w imię socjalizmu. Mówiąc o prawomocności wojny „obronnej“ w stosunku do wojen takiego okresu, socjaliści mieli zawsze na względzie te właśnie cele, które sprowadzały się do rewolucji przeciwko średniowieczczyźnie i pańszczyźnie. Socjaliści zawsze traktowali wojnę „obronną“, jako wojnę „sprawiedliwą“ w powyższym znaczeniu (W. Libknecht[6] pewnego razu tak się nawet wryraził).
Tylko w tym sensie socjaliści uznawali i w danej chwili uznają prawomocność, postępowość, słuszność „obrony ojczyzny“ lub woj-
- ↑ Absolutyzm — samowładztwo.
- ↑ Feudalizm — lennictwo — system gospodarczo-polityczny, poprzedzający współczesny w Europie ustrój kapitalistyczny. System ten oparty był na władaniu ziemią przez niewielu obszarników-senjorów, czyli starszych panów, którzy oddawali ją w lenno mniejszym panom, t. zw. wasalom. Władanie ziemią dawało senjorom również władzę polityczną w obrębie ich posiadłości. Z tego wynikało charakterystyczne dla okresu feudalnego rozdrobnienie władzy państwowej. Wasalowie przy pomocy pracy chłopów pańszczyźnianych obrabiali lenne ziemie. Wzamian za otrzymaną w lenno ziemię wasal oddawał część zysków w naturze i był zobowiązany do posług wojskowych swemu senjorowi.
- ↑ Po obaleniu w 1790 r. władzy królewskiej Francja prowadziła wojny rewolucyjne przeciwko kontrrewolucyjnemu przymierzu monarchji europejskich i francuskich emigrantów-rojalistów.
- ↑ W rezultacie wojny francusko-niemieckiej 1870—1871 r. Niemcy przyłączyły do siebie dwie prowincje Francji — zamieszkałe głównie przez niemców, a przyłączone do Francji przez wojska Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Oprócz tego Niemcy nałożyli na Francję kontrybucję w sumie 5 miljardow franków złotem (tyleż złotych polskich i przeszło 1½ miljarda rubli złotem).
- ↑ Napoleon III — ostatni cesarz francuski, został zdetronizowany na skutek przegranej wojny francusko-niemieckiej 1870—71 r.
- ↑ Wilhelm Libknecht, ojciec Karola L., zamordowanego przez niemiecką kontrrewolucję do współki z szajdemanowcami — Wilhelm L. w swej pracy nad stworzeniem niemieckiej partji socjaldemokratycznej odznaczył się swą rewolucyjną niezłomnością i żelazną wytrwałością. Po wojnie prusko-niemieckiej był więziony parę lat razem z Beblem, za protest przeciwko zaborowi Alzacji i Lotaryngji przez Niemcy.
