Strona:Leo Belmont - List do uroczej wdówki.djvu/22

—   18   —

Jowialski: „Biada temu domowi, gdzie krowa dobodzie wołowi“.
 Ze wszystkich zalet niewieścich Rousseau stawiał najwyżej — dobre serce. Powiedział on: „piękno — 0, gospodarność — 0, wykształcenie — 0, dobre serce — 1. Jeżeli dziewczę ma dobre serce, posiada 1; łącząc z tem pieniądz, lub piękno stanowi 10; dobre serce z pięciu zaletami warte jest 100000. Ale wszystkie zalety bez dobrego serca będą rzędem zer; nie zapewnią szczęścia mężowi“. Tylko o to dobre serce, jak widać, nie łatwo. Baujeret jest zdania, że skutkiem większej czułości systematu nerwowego, kobieta częściej wpada w gniew i w rozdrażnienie. Boiste boi się władzy kobiety nad mężczyzną, bo otwiera ona pole nie rządzeniu rozumu, lecz kaprysom uczuć. Ale Maurice Joli sądzi, że kobiety posiadają trafniejszy instynkt praktyczny, ponieważ rządzą się pewnym taktem uczuciowym, który służy im za kompas. Wbrew tym, którzy stwierdzają kapryśność kobiet i paradoksalność ich umysłu, inni podkreślają subtelność ich orzeczeń, przenikliwą znajomość ludzkiego serca. Choć... Legouvé jest znowu zdania, że kobiety uderzają znajomością ludzi, lecz nie znają człowieka.
 Więc kobiety są silne! Boiste nawet sądzi, że „niema gniewu mocniejszego nad gniew kobiecy“, chociaż Boiste potrafił i piękniej wyrażać się o płci niewieściej: „kobiety podobne są do arf Eola, które dźwięczą pod najlżejszym powiewem“. Nie wygląda to znowu na wielką siłę. I miły Jean Paul był zdania, że wady niewiast pochodzą z ich słabości i miękości, gdy wady mężczyzn mają brać źródło w egoizmie i szorstkości. Labruyère jakgdyby godzi sprzeczności, twierdząc, że kobiety stanowią dwa krańce świata psychologicznego: są albo lepsze, albo gorsze od mężczyzn.
 Ale to nie godzi wszystkich sprzeczności. Hartman wskazywał, że w walce mężczyzny z kobietą zwycięztwo