Strona:Leo Lipski - Powrót.djvu/22

skiej Organizacji Walki o Niepodległość. Aresztowana w 1944 roku, torturowana przez gestapo nikogo nie wydała. Po wojnie odznaczona Virtuti Militari — przez Polaków, oraz Croix de Guerre — przez Francuzów. Do Tel Awiwu przyjechała w 1946 roku z matką i mężem, który pracował w polskim banku, a wcześniej w konsulatach polskich w Paryżu i Lyonie. Sama udzielała lekcji francuskiego.
 Z korespondencji trudno wywnioskować, gdzie i kiedy Lipski mieszkał, bo prosił o wysyłanie listów na adresy przyjaciół, a nie swego zamieszkania, ale wydaje się, że w którymś momencie przeniósł się do Lewulisów.
 Nagle jesienią 1948 roku zgłasza Jankowi obawy, czy w Nowym Jorku nie będzie się czuł samotny. To bardzo dziwne — samotny po przyjeździe do najbliższego przyjaciela, po mękach telawiwskiej izolacji, na którą uskarżał się dotychczas i w listach, i w prywatnych zapiskach: „Samotność krąży nade mną, jak ptak, jak wiatr, jak burza, jak...?”^[1]. Od stycznia 1949 roku pojawiają się wzmianki o „parze z Francji”, a w marcu Lipski wyznaje Holcmanowi wprost: „Druga i przypuszczalnie ostatnia kobieta, którą kocham”.
 Irena była osobą wrażliwą na literaturę, oczytaną i sama trochę pisała. Jak wiele — nie wiadomo, wydała jedynie w 1946 roku, wspólnie z Bronisławem Kamińskim^[2], tomik bajek oraz jedną bajkę w londyńskich „Wiadomościach”, o co zresztą Lipski parokrotnie Chmielowca prosił. W konkursie na ulubionego autora „Wiadomości” zdobyła 1 głos (Lipski 6) i prawdopodobnie był to głos Lipskiego. Bardzo ją zachęcał do pisania. Można przypuszczać, że chodziło raczej o wsparcie duchowe niż rzeczywiste uznanie dla jej pisarstwa, Wacław Lewulis robi bowiem w liście do „Pana Leo” delikatny wyrzut, iż kiedyś „zmroził Ją swoją «pełną rezerwy» opinią o Jej walorach pisarskich”. Irena była też pierwszym czytelnikiem Lipskiego i to czytelnikiem wymagającym:

 Niedawno musiałem czytać Niespokojnych. Jak dużo tam jest Ciebie. Jak dyskretnie. Z jakim taktem. Prawie wszystkie tytuły rozdziałów. [...] Przypominam sobie też, jak pisałem o Eli, tej małej. Jak Ty mówiłaś „Złe” i ja szedłem do sypialni na nowo pisać. Po tym: Złe. I znowu na nowo. I potem „Dobre”.^[3]

1. Brudnopis listu Leo Lipskiego do Ireny Lewulis (Archiwum Emigracji).
2. Bronisław Kamiński (1919-1996) — poeta i wydawca, po wojnie mieszkający we Francji i publikujący pod nazwiskiem Julien Durocher i Bruno Durocher, założyciel pisma „Caractères” (por. Jerzy Giedroyc, Witold Gombrowicz, Listy 1950-1969, Czytelnik, Warszawa 2006, s. 537-538).
3. Brudnopis listu Leo Lipskiego do Ireny Lewulis (Archiwum Emigracji).