czasów także dokładny opis owoczesnego balsamowania zwłok. Balsamowania dokonywali kapłani a sposób wykonania balsamowań był rożny zależnie od ceny, jaką za trud ten ofiarowano. Sposób droższy, ale dokładniejszy i trwalszy w skutku, polegał na dodatkowem wytrawieniu zwłok po pozbawieniu ich wnętrzności brzucha i klatki piersiowej w winie, zatem w alkoholu. Tańszy natomiast sposób zadawalniał się samem zanurzeniem podobnie przygotowanych zwłok we wodzie solankowej (nitrum) pochodzącej z licznych źródeł, wytryskujących wzdłuż biegu Nilu.
Rozpatrując nawet pobieżnie historję alkoholu i alkoholizmu, niepodobna wreszcie pominąć nieśmiertelnych dzieł Szekspira, który umiał w nich nietylko najdokładniej i najwierniej przedstawić objawy alkoholizmu ostrego i przewłocznego, jak to wynika choćby tylko z rozważań odźwiernego w 1-szym akcie, w 3-ciej scenie tragedji Makbet, lecz także ująć objawy ostrego opilstwa intuicyjnie w trzy okresy, jak to czyni dzisiejsza nauka. W komedji swej Wieczór trzech króli (w 5 scenie 1 aktu) odpowiada błazen — na pytanie Oliwji, z kim możnaby porównać pijanego, — że mógłby być porównany z błaznem, szaleńcem i topielcem, albowiem „pierwszy łyk ponad pragnienie robi zeń błazna, drugi szaleńca, trzeci zaś go zatapia“. W istocie niepodobna zwięźlej a trafniej ująć cechy znamienne trzech okresów ostrego upojenia alkoholem. Ale genjusz Szekspira nie ograniczył się tylko do skreślenia diagnostyki alkoholizmu, lecz podał nam także rady zapobiegawcze. Szekspira można śmiało postawić na czele ruchu walki z alkoholizmem, albowiem nikt tak cięto a krótko nie umiał potępić tego nałogu jak on ustami Kassja (Otello akt 2 scena 3), który powiada: „O! ty niewidzialna potęgo wina! jeżeli jeszcze nie wynaleziono nazwy godnej ciebie, bądź nazwana: szatanem!“, poczem po chwili dodaje: „Że też ludzie mogą przyjmować wroga, co ich okrada z rozumu! Uciechy, rozrywki, hulanki na to są tylko, aby nas zamieniały w bydlęta“.
Obyż te słowa przestrogi genjusza z nad Avonu raz się już wryły trwale w ludzką pamięć!
