Ten cień będzie najbardziéj wpadał w czarny, który odbijać się będzie na najbielszéj powierzchni, najskłonniejszéj do rozmaitości a to dla tego, że barwa biała nie liczy się do barw lecz mając skłonność do przybierania wszelkich zabarwień najłatwiéj ulega wpływowi przedmiotu odbijającego się w niéj a najbardziéj swéj przeciwniczki w prostéj linii jaką jest czarna, (lub inne ciemne barwy) od któréj biała z natury swéj jest najodleglejsza, i taką się téż tém bardziéj wydaje, wielka téż jest różnica między jéj najwyższemi światłami i najsilniejszemi cieniami.
Rzeczą jest możliwą, iż jedna i taż sama barwa nie będzie się zmieniała w rozmaitych odległościach a to nastąpi wtedy, kiedy stosunki gęstości powietrza i stosunek odległości barwy od oka będą téż same, lecz odwrotne pod względem ilości. Dowiedziemy to w następujący sposób: A niech będzie oko, H jakakolwiek barwa położona w pewnym stopniu odległości od oka. Pośród powietrza czwartego stopnia gęstości, lecz ponieważ drugi stopień między A M N L ma połowę téj gęstości powietrza, co poprzedzający, a powietrze tę samą w nim ma barwę, potrzeba, aby barwa dana, była w nim dwa razy daléj odsuniętą od oka, niż pod pierwszym stopniem, zatém położemy A F i F G odległe od oka o dwa stopnie a barwą będzie G, które wzniesie się do stopnia podwójnéj rzadkości drugiego stopnia w A M N L w stopniu zaś wyższym O M P N musi być położone na wysokości i będzie odległem od oka o całą liniję A E która powiększy gęstość powietrza o tyle, o ile A G ją powiększyła względem A H. Jeżeli A G odległość przechodząca przez też samą gęstość powietrza między okiem i barwą zajmuje dwa stopnie zaś A G dwa i pół stopnia, odległość ta wystarcza aby barwa G wzniesiona do E niezmieniła się w swéj sile, ponieważ stopnie A C i A F zajmując też samą grubość powietrza są sobie podobne, i równe, zaś stopień C D chociaż jest równy co do długości z F G nie jest mu równy co do gestości powietrza ponieważ jest w powietrzu podwójnéj gęstości w porównaniu z warstwą wyższą, ztąd pół stopnia odległości tyle zabiera barwy ile jéj daje jeden cały stopień górnéj warstwy która jest dwa razy rzadszą od powietrza dotykającego ją ze spodu. Wziąwszy więc na uwagę najprzód gęstość powietrza, a następnie odległości, spostrzeżesz, że barwy zmieniając miejsce nie zmieniły swéj piękności. Powiedzmy teraz jak obliczamy gęstość powietrza. Barwa H leży w warstwie poczwórnéj gęstości powietrza, G leży w warstwie podwójnéj gęstości, barwa E znajduje się w warstwie pojedyńczéj gęstości, zobaczemy teraz czy odległości są w stosunku prostym do gęstości? czy w odwrotnym? Barwa E odległa jest od oka o półtrzecia stopnia odległości, G o dwa, H o jeden. Odległość ta nie przypada do stosunku gęstości, trzeba więc wykonać inne obliczenie, a to się tak wypowiada: Stopień A C jak się wyżéj powiedziało podobny jest i równy stopniowi A F zaś półstopień C B podobny jest lecz nie równy stopniowi A F, ponieważ ma tylko połowę stopnia długości który wyrównywa całemu stopniowi górnéj warstwy powietrza. Dowodzenie to więc rozwiązuje twierdzenie, ponieważ A C równa się dwóm stopniom gęstości górnéj warstwy, zaś półstopień C B znaczy tyle co cały stopień górnéj warstwy, tak, iż mamy trzy stopnie odpowiadające warstwie górnéj, zaś jeden górnéj B C jest czwartym. A zatem A H ma cztery stopnie gęstości powietrza. A G ma także cztery powstałe z dwóch A F i dwóch F G, co czyni cztery. A E ma także cztery, ponieważ A C stanowi dwa, C D jeden który jest połową A C i w téj saméj wartości i jeszcze jeden cały znajdujący się w górnéj rzadkiéj warstwie
