Z przedmiotów jednakowéj siły barwy, wielkości zarysu i odległości od oka, ten będzie się wydawał najmniejszym, który będzie się znajdował na tle najjaskrawszém lub najbielszém. Tego naucza słońce gdy je spostrzegamy po za drzewami bez liści; wszystkie gałązki znajdujące się w okolicy okręgu słonecznego, tak drobnieją, iż ich prawie dojrzeć niepodobna. To samo wskaże włócznia postawiona pomiędzy okiem a słońcem. Przedmioty zawarte linijami równoległemi, stojące prostopadle, jeżeli je widzieć będziemy pośród mgły, wydawać się będą szerszemi u góry, niż u dołu. Dowiedzie tego 9-a księga gdzie powiedziano. Mgła (czyli zgęszczone powietrze) przenikniona promieniami słońca, im niżej tém jest bielsza, (jaśniejsza). Przedmioty widziane w odległości są nieumierne: a to pochodzi ztąd, że części jasne odbijają się w oku silniejszemi promieniami, aniżeli części ciemne. Widziałem niewiastę ubraną czarno której głowa białą chustą owinięta, przez tę białość wydawała się większą niż szerokość ramion w czarném ubraniu.
Budowle przez mgłę, zgęszczone powietrze, dym i inne wyziewy widziane, im niżéj, tém będą mniéj wyraźne i odwrotnie im wyżéj tém będą wyraźniejsze. Okazane to jest w czwartéj w tych słowach: Ponieważ powietrze im nizéj tém jest gęstsze, a im wyżéj tém czystsze, i w czwartéj téż podług poniższego rysunku. Przypuśćmy iż wieża A F, widziana jest z punktu N pośród powietrza zgęszczonego podzielonego na cztery stopnie, zgęszczające się ku dołowi. Im mniejsza warstwa powietrza przegradza oko od przedmiotu widzianego, tém mniéj barwa jego wpada, w barwę powietrza. Za tém idzie, że im ta warstwa powietrza przegradzającego oko od przedmiotu jest grubszą, tém przedmiot widziany więcéj wpada w barwę powietrza. Dowiedziemy tego: jeżeli oko jest w N, gdzie zbiega się pięć przedziałów wieży A F to jest A, B, C, D, E, jeżeli by powietrze było jednakowéj gęstości, to taki byłby stosunek udzielenia się barwy powietrza u stóp wieży w F, do udzielenia się téj barwy w punkcie B jaki jest stosunek długości linii M F, do linii B S, ponieważ dawniéj już wykazaliśmy, iż powietrze nie jest jednakowéj gęstości, lecz im niżéj tém gęstsze, wypaść ztąd musi, iż stosunek barw któremi powietrze wieżę zabarwia, w punktach B i F będzie inny niż wyżéj wskazany, a większy ponieważ linija M F, oprócz tego iż dłuższą jest od S B, przechodzi przez powietrze bez porównania bardziéj zgęszczone.
Promienie słoneczne przedzierając się przez otwory powstające w obłokach rozmaitéj gęstości i grubości, oświetlają wszystkie miejsca przedziałów, cienie nawet rozjaśniają, i wszystkie miejsca ciemne jakie są za promieniami a te ciemne punkta ukazują się pomiędzy odstępami przez promienie utworzonemi.
