Cienie powstające pod czas gdy słońce czerwonawo świeci schylając się ku nieboskłonowi, są zawsze błękitne a to wskazane jest w 11-éj (księdze) gdzie powiedziano: Powierzchnia wszelkiego przedmiotu nie przezroczystego bierze barwę od otoczenia swego. Ponieważ zaś powierzchnia ściany pozbawiona jest barwy, zabarwia się barwą przedmiotów otaczających którym są w tym razie słońce i niebo. A ponieważ słońce o zachodzie jest czerwonawe, niebo zaś błękitne, gdy cień nie widzi słońca, podług (księgi) ósméj gdzie powiedziano o cieniach. Punkt świecący nie widzi cieniów przedmiotu który oświetla, ten zaś cień odwrócony jest ku niebu. Podług téj tedy jedenastéj (księgi) cień pochodny będzie miał odbicie błękitu nieba na swéj białéj barwie, strona zaś odwrócona ku różowemu słońcu przybierze barwę różową.
Jeżeli dym będzie się znajdował pomiędzy słońcem a okiem, będzie jasny i błyszczący, jaśniejszy w tém miejscu niż na jakiemkolwiek inném tle. Toż samo stosuje się do kurzu i do mgły, które wydadzą ci się ciemne, jeżeli się znajdziesz po środku między niemi a słońcem.
Kurz wznoszący się z pod nóg zwierzęcia w biegu, w górze jest jaśniejszy, a ku dołowi coraz ciemniejszy jeżeli go dostrzegamy pomiędzy słońcem a okiem.
Dym jest przejrzystszym i ciemniejszym na końcach kłębów aniżeli ku ich środkom. Dym posuwa się tém ukośniéj im silniejszym jest pędzący go wiatr. Barwa dymu bywa rozmaita a zależna od przedmiotu z którego spalenia powstaje. Dym nie rzuca cieniu określonego, a granice jego stają się coraz mniéj wyraźne w miarę oddalenia się jego od źródła, przedmioty znajdujące się za dymem są tém mniéj widoczne im kłęby dymu zasłaniające je są gęstsze, u początku kłęby są bielsze, wpadają zaś w barwę błękitną po końcach. Płomień ciemniejszym się wydaje im grubsza warstwa dymu zasłania go dla oka.
Dym odległy mało zasłania przedmioty.
Jeżeli miejscowość jaka otwarta jest nieco zamglona a pośród téj mgły znajdować się będą dymy wraz z płomieniami, od których się wznoszą i mają pierwsze swe kłęby najgrubsze oświetlone, wtedy wierzchołki gór po nad tą miejscowością wznoszących się będą widoczniejsze niż ich podnoża jak to bywa gdy jest mgła.
Powierzchnia wszelkiego ciała nieprzezroczystego przybiera barwę przedmiotu przezroczystego znajdującego się pomiędzy okiem, a powierzchnią ową, a zabarwienie to będzie tém większe im przedmiot ten będzie grubszym i im większą przestrzeń pomiędzy okiem a powierzchnią ciała zajmować będzie. Zarysy ciała nie przezroczystego ginąć będą w miarę zwiększającéj się odległości ciała tego od oka. Ta część ciała nieprzezrorczystego będzie silniéj oświetlona lub ocieniona która będzie bliższą przedmiotu ocieniającego ją lub światła oświetlającego.
