niezbędny, aby ustalić równowagę w Europie i zakreślić ścisłe granice ościennym narodom, jak był Kutuzow dla zbawienia i sławy Rosji. Kutuzow nie mógł pojąć, co znaczyła sprawa europejska, równowaga tejże i Napoleon. Jemu, przedstawicielowi narodu rosyjskiego, Moskala do szpiku i kości, dzieło wydawało się skończonem najzupełniej, skoro kraj oczyszczono z Francuzów, a Rosja według niego stanęła na szczycie sławy niespożytej. Nie zostawało mu nic więcej jak umrzeć dokonawszy dzieła olbrzymiego i... umarł!
Piotr jak to się często zdarza, odczuł dopiero cały ciężar nędzy fizycznej i moralnej, której doświadczał, będąc w niewoli francuzkiej, gdy ta straszna niedola skończyła się nareszcie. Zaledwie ujrzał się wolnym udał się do Orelu aby wyruszyć z tamtąd do Kijowa, po kilku dniach odpoczynku. Tymczasem zaraz nazajutrz dostał febry żółciowej, według orzeczenia miejscowych lekarzów; i przeleżał na nią aż trzy miesiące. Dzielna jego natura oparła się zwycięzko, iście końskiej kuracji którą go raczono. Przetrwał: Bańki, pijawki, puszczanie krwi, mikstury wypijane całemi kwartami i, o cudo!... odzyskał zdrowie i siły pomimo tego wszystkiego!
Czas spędzony pomiędzy jego uwolnieniem a chorobą, tak samo przykuwającą go do łoża boleści, minął nie
