Strona:Lipinski W. Z dziejow Ukrainy (1912).djvu/11

pokoleniu naszemu przez poprzedników naszych, zmarłych Szermierzy Ukraińskiej Idei przekazane.
  Dziejom tych poprzedników naszych, historyi narodowego odrodzenia spolszczonych warstw Ukrainy Prawobrzeżnej Część II-gą wydawnictwa naszego poświęcimy. Zobaczą Czytelnicy, że odrodzenie to w takim samym jakościowym stosunku do kultury i narodowości polskiej, jak odrodzenie zrusyfikowanych warstw naszego narodu do kultury i narodowości rosyjskiej pozostawało. Że zarówno bdaniem życia ludowego, etnografią i historyą w nauce, a romantyzmem w literaturze rozpoczęte, tak samo do zupełnego uświadomienia odrębności narodowej i tu i tam w końcu doprowadzić musiało. Odtąd zlewają się te dwa strumienie w jeden potok potężny, do morza ludowego wpadający. I odtąd znikają powoli sztuczne przegrody, przez obce wpływy państwowo-kulturalne wśród ukraińskich warstw wynarodowionych w czasach upadku Ukrainy zbudowane.
  Odmiennymi jednak, w porównaniu z większością ukraińskiego narodu, warunkami poprzedniego naszego historycznego rozwoju, dziedzictwem naszego dnia wczorajszego, tłómaczy się język polski wydawnictwa niniejszego. Pamiętajmy bowiem, że współczesny ruch kulturalny Ukrainy, dziś już w szatę ukraińskiego języka literackiego ubrany, poprzedzony został wśród ukraińskich warstw zrusyfikowanych przez długoletni okres literatury odrodzeniowej w języku rosyjskim. Myśmy w tym względzie upośledzeni w porównaniu z bracią naszą zostali, gdyż tego rodzaju literatury (reprezentowanej np. rocznikami petersburskiej »Osnowy«, »Kijewskoj Stariny« itd., nie mówiąc o szeregu dzieł zbiorowych i wydawnictw naukowych, po rosyjsku przez Ukraińców pisanych) w języku polskim w odpowiedniej ilości i jakości nie posiadamy. Po części złożyły się na to fatalne dla nas warunki zewnętrzne: cenzura oficyalna rosyjska, a potem i nieoficyalna polska. Próby bowiem wytworzenia takiej literatury przed r. 1863 u nas istniały. Więc naprzykład (pominąwszy później, w r. 1866-67, we Lwowie przez Paulina Święcickiego wydawane czasopismo »Sioło« i inne wydawnictwa tamtejsze) jeden z pionierów naszego odrodzenia Erazm Izopolski, drukując w r. 1858 swoją »Dumę z dum ukraińskich«, pisał w przed-