dla czego wszczęła się u nas polemika o Jezuitach. Jedni utrzymują, iż przyczynili się do upadku kraju, drudzy im ocalenie jego przypisują przez odparcie reformacyi. Radbym wiedział twoje zdanie w téj mierze. Podług mego mniemania, obie strony nie znają dość historyi i ztąd obie przesadzają. Prawdą jest, że historya 18 wieku skrzywiła wiele faktów tyczących się ich zakonu, ale teraz znowu ich wielbiciele na drugą stronę krzywią ich dzieje. Już w tém jest postęp nie mały, że kwestya ta w naszych czasach zaczyna być na seryo traktowaną, choć nie bez obustronnéj namiętności jeszcze, tak trudnéj do wykorzenienia. Tyle o nich piszą, że nie łatwo jest ukształcić sobie ostateczne zdanie. Sądzę więc, że dopóki rzecz rozjaśnioną nie będzie dostatecznie, aż do czystéj prawdy, póty człowiek roztropny może i ma prawo pozostać przy powszechnie przyjętéj opinii, która Jezuitów potępiała dotąd. Aby dojść do prawdy, trzeba odpowiedź przygotować na cztery pytania:
1sze czy idea główna ich instytucyi nie jest antysocyalną? 2gie jaka była rzeczywiście historya ich zakonu? 3cie jakie powody do ich skasowania? 4te jaka potrzeba ich przywrócenia?
Strona:Lucjan Siemieński-Portrety literackie tom 2.djvu/199
Ta strona została uwierzytelniona.
