Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/005

Ta strona została skorygowana.
I. WIADOMOŚCI WSTĘPNE.


§ 1. Określenie etnologji i etnografji.

Etnografja jest to nauka o wytworach kulturowych poszczególnych ludów, dająca ich monograficzne opisy. Etnologja ujmuje te wytwory kulturowe porównawczo i stara się na podstawie nagromadzonego przez etnografję materjału dać pewne uogólnienia. Wynika stąd, że o ile etnografja posługuje się przeważnie metodą induktywną i analityczną, etnologja stosuje raczej metodę deduktywną i syntetyczną. A więc mamy etnografję Czech, Chorwacji, Serbji, Rosji i t. d., ale z chwilą gdy materjały etnograficzne z całej Słowiańszczyzny omawiamy porównawczo, będzie to już studjum etnologiczne. Etnografja jest nauką opisową, a etnologja nauką porównawczą.

§ 2. Stosunek etnografji i etnologji do innych nauk.

Dopiero w ostatnich dziesiątkach lat etnologja wyodrębnia się jako samodzielna nauka. Zrazu, chociaż ta dziedzina wiedzy istnieje oddawna, nie było jeszcze dokładnego jej określenia. Grecy, Rzymianie a nawet i Arabowie łączyli ją z historją, geografją i antropologją.
W średniowieczu, a zwłaszcza w czasach wielkich odkryć łączy się etnologję z geografją i nauką o rasach. Później, a trwało to prawie do połowy XIX wieku, włączano etnologję do antropologji, aż wreszcie w drugiej połowie XIX wieku etnologja wyodrębnia się jako zupełnie samodzielna nauka.
Wzajemny stosunek nauk antropologicznych do socjologicznych nie był właściwie określony przez długi czas i dlatego nie oddzielano związanych z sobą nauk: antropologji i etno-