łopolsce, zwraca się ją szczytem do południa. Następnie mieszkanie ludzkie jest oddzielone od śpichrza, stajni, chlewów, stodół i t. d., które otaczają dziedziniec. Pewna niewielka odległość chaty od ulicy zapełniona jest zwykle kwiatami. Brama lub wrota są niedaleko chałupy. Dach jest ani zbyt niski, ani zbyt wysoki, a tworzy u szczytu kąt mniej więcej prosty. Różne te znamiona występują odrębnie i w innych chatach, ale równoczesne ich istnienie charakteryzuje chatę polską.
Pod względem materjału budowlanego dadzą się zauważyć następujące różnice. Na całym obszarze Polski, z wyjątkiem Wielkopolski i części Pomorza panuje stawianie chałup z drzewa na węgieł, t. zn., że okrąglaki, odarte tylko z kory
i zaciosane półokrągło w pobliżu końców do mniej więcej trzeciej części grubości, układa się jeden na drugim i w ten sposób wznosi się zrąb chałupy, zwany także „wieńcówką“, bo bierwiona tworzą niby wieńce, kolejno na siebie układane.
Szpary, pozostałe między okrąglakami, zatyka się mchem i zamazuje gliną lub żywicą. Później ulepsza się to o tyle, że zrąb wznosi się już nie z okrąglaków, ale z bierwion, w kant ociosanych, czyli t. zw. kanciaków Sposób zawęgłowania takich kanciaków może być różny: albo na rybi ogon (ryc. 5), albo
na obłap (ryc. 6), albo t. zw. — gładki (ryc. 7), na czop (ryc. 8), na zamek (ryc. 9), albo wreszcie na nakładkę (ryc. 10). W miarę, jak brak coraz bardziej materjału drzewnego, budowę na węgieł wypiera budowa na słup (ryc. 11), jako tańsza i umożliwiająca większą oszczędność materjału. A więc stawia się cztery słupy, a w nie wpuszcza się sumiki czyli właściwie deseczki. Zresztą ta budowa na słup może mieć różne formy, jak np. w Wielkopolsce, gdzie mamy aż cztery
