dzi. Stary polski śpichlerz zwał się z pewnością „żytnicą“, a nazwa „lamus“ jest późna i powstała z niemieck. Lehmhaus. Obok tego śpichlerza zbożowego był w Polsce niegdyś zapewne też parterowy, sieniowy śpichlerz sypialno-sukienny, zwany „sół“ lub „świron“.
Ogrodzenie. Chałupa wraz z budynkami gospodarczemi posiada zawsze ogrodzenie. Płot, jak na to wskazuje jego nazwa, bywał zwykle pleciony, albo wpodłużki, t. zn. zatykano koły w ziemię na dwie stopy od siebie i pleciono między nie chróst „wpodłużki“, albo też laskowany, t. zn. ucina się laski brzozowe (w górach świerkowe) jednakowej długości i zaplata pionowo między trzy poziome żerdzie. Płot bywa też misternie grodzony w deseń z „koroną“ z ciernia. Zdarza się również zwykły parkan z desek z takąż koroną lub strzechą, wreszcie zagroda zwana murem cyklopów, szczególnie tam stosowana, gdzie jest wielka obfitość eratycznych głazów. Czasem spotyka się formę, która jest może najstarszą z wszystkich wymienionych, a mianowicie „przykopę“, t. j. wykop i nasyp z gliny, umacniany w jesieni i wiosną błotem, czerpanem z pobliskiej drogi.
Studnia. Na każdem obejściu bywa też studnia, która ma różne formy. Zwykle jest to ocembrowana głęboka jama albo zupełnie płytka, oprawna w kadłub, wypróchniały pień grubego drzewa; z niej wodę dobywa się 1. zapomocą tyki i „kuli“ (lub „kruka“ forma najstarsza). 2. Studnia z żórawiem, w Polsce bardzo powszechna. 3. Studnia z kołowrotem i wiadrem na sznurze lub łańcuchu (forma najnowsza).
Literatura: Chętnik A. Chata kurpiowska. Warszawa 1915. — Grisebach H. Das polnische Bauernhaus. Berlin 1917. — Karłowicz J. Chata. Warszawa 1884. (Pam. Fizjogr. IV). — Liczne materjały do chałupy polskiej w „Wiśle“ II-XIX. — Matlakowski Wł. Budownictwo ludowe na Podhalu. Kraków 1892. — Mokłowski K. Sztuka ludowa w Polsce. Lwów 1903. — Puszet L. Studja nad polskiem budownictwem drewnianem. I. Chata. Kraków 1903. — Rhamm K. Die altslawische Wohnung. Braunschweig 1910. — Szyller St. Tradycja budownictwa ludowego w architekturze polskiej. Warszawa 1917.
Osada może być: 1. łanowa lub gromadna; 2. wieńcowa lub okolnica; 3. przydrożna lub ulicówka. Osada
