świecki. Mimo to w tych sprzętach ludowych zachowały się formy bardzo dawne, już zaginione; utrzymały się one np. w sztuce ludowej Skandynawji, Szwajcarji i krajów słowiańskich. Te sprzęty ludowe były z początku wyrabiane jedynie z drzewa i odpowiednio rzeźbione; dopiero gdy z początkiem XVII wieku zaczyna się rozpowszechniać w chatach komin, a izba, złączona
dawniej z kuchnią i sienią w jednej przestrzeni, rozdziela się na szereg odrębnych pomieszczeń, wtedy lud zaczyna również malować sprzęty, przyczem odpowiednie barwiki wytwarza sam z różnych roślin. Typy sprzętów, obecnie przez lud używanych, możemy ocenić na podstawie porównania z temi dawnemi sprzętami, które odgrywały pewną rolę jako sprzęty lepsze i ważniejsze, bądź dzięki swemu specjalnemu obrzędowemu przeznaczeniu, bądź jako sprzęty kościelne lub królewskie.
Polskie sprzęty ludowe wykazują wyraźnie owe dawne wpływy kulturalne, których przenikanie jest zupełnie zrozumiałe, gdyż po bardzo dawnym okresie wyłącznie własnego zaopatrywania się w sprzęty, w każdej wsi zaczyna działalność odpowiednio wyszkolony stolarz czy cieśla, wprowadzający pewne motywy wyższej cywilizacji; pierwiastki te na wsi (znanej ze swej
zachowawczości) utrzymują się dłużej, aniżeli w wielkich środowiskach, gdzie różne prądy ulegają częstszej wymianie. Widzimy to np. wyraźnie w różnych typach stołów ludowych.
Dawne stoły polskie nie zachowały się, a nawet na starych ilustracjach nie możemy konstrukcji tego stołu właściwie ocenić, gdyż zwykle bywa przykryty. Na podstawie analogicznych przykładów obcych, można przypuszczać, że po pierwszej fazie nieudolnego wyciosywania zwykłych pieńków i desek, na rosochach wspartych, — przychodzi typ stołów powszechny w epoce
przedgotyckiej. Są to dwa kozły „krzyżaki'” na które w razie potrzeby kładzie się drewnianą stolnicę, stąd pochodzi też wyrażenie: zastawiać stoły. Formę stołu rozwinął szczególnie gotyk. Dawne kozły przyjmują zczasem ozdobną formę, ale stolnica jest jeszcze na-
