Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/083

i zostawia aż do obeschnięcia. Drugi rodzaj stanowią oscypki, t. j. cylindryczne foremki, rozczepiające się na dwie łupiny, w środku oryginalnie i bardzo ozdobnie ryzowane. Nakładłszy sera do oscypka, zamyka baca oba otwory końcowe ryzowanemi deneczkami i ściśle obwiązuje szpagatem, poczem po obeschnięciu wyjmuje się łatwo serek, zwany także oscypkiem. Trzeci nakoniec rodzaj tworzą foremki w kształcie zwierząt, zwłaszcza kaczek i niedźwiedzi, wydłubane w jaworowem drzewie.
 Przygotowywanie żywności. Wśród umiejętności gospodarczych na pierwszem miejscu należy wymienić gotowanie i odżywianie się. Kuchnia polska odznacza się dość znaczną oryginalnością, która da się nawiązać do bardzo odległej przeszłości. Wśród różnych środków spożywczych szczególnie ciekawy jest chleb i pieczywo, wyrabiane z mąki, gdyż łączą się z tem dawne zwyczaje, jak wogóle w całym ustroju domowym. U ludu polskiego zarówno dziś, jak w czasach bardzo odległych, gdy nie było jeszcze specjalnego stanu piekarskiego (jaki spotyka się w Rzymie, a już na paręset lat przed nar. Chr. w Egipcie) — wszelkie zajęcia, łączące się z wypiekiem chleba, są udziałem kobiet. Oczywiście, ten piekarz jest zarazem młynarzem, a przyrządy do tego używane są prostej konstrukcji, odpowiednio do ich prywatnego użytku. Później, gdy się przeszło do masowej produkcji, zmienia się też forma przyrządów i staje się bardziej zawiłą; możemy to zauważyć na rozwoju naszych żaren.
 Do wypieku chleba mogą być używane różne gatunki mąki. Rzymianie piekli przeważnie z mąki pszenicznej, a np. świat skandynawski piekł z mąki mieszanej z korą sosnową i mąką grochową. Jako najstarsze zboże znana jest u nas pszenica i proso.
 Ale pieczenie z mąki jest właściwie już wyższą formą rozwojową, bo ziarno można spożywać nietylko w stanie mielonym, ale też bez poprzedniego sztucznego zgniecenia. W Czechach na początku żniw pieką na patelni ziarna zbóż dojrzewających, a jedzenie to zwie się „prażmo“. Takie potrawy ze ziaren musiały być niegdyś znane u nas, podobnie jak u wszystkich plemion słowiańskich; pozostałością dawnych zwyczajów jest rola obrzędowa ziarn zbożowych przy urodzinach, chrzcinach, weselach,