Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/088

§ 22. Przemysł domowy.

 Przemysł domowy tkwi głęboko w stosunkach gospodarczych naszego ludu. Chłop polski doniedawna jeszcze wogóle, a dziś jeszcze w wielu wypadkach, zaspokajał swe potrzeby przy pomocy własnych wytworów. Obok zwykłych zajęć rolniczych cały czas wolny od pracy zużywała rodzina chłopska na wytwarzanie produktów, mających służyć do własnego użytku.
 Tkactwo. Z pomiędzy różnych dziedzin przemysłu domowego szczególnie silnie rozwinęło się w całej Polsce tkactwo. W jesieni przygotowywano len, konopie i wełnę do tkania i zbierano różne rośliny celem sporządzenia z nich barwików. Potem w miesiącach zimowych przędzono na kądzieli i sporządzano bieliznę oraz różne składowe części odzieży. Mimo fabryk, przemysł domowy tkacki rozwija się dotąd jeszcze dość intensywnie, a lud w wielu częściach Polski nie nosi innych ubrań, prócz płócien i wełniaków własnej roboty. Tkactwo domowe posiada wielkie znaczenie, gdyż ujawnia się w niem bardzo wyraźnie swojszczyzna ludowa. Prawie każda okolica przestrzega pewnej kombinacji barw, przekładając ją nad inne. Ciekawy objaw można zauważyć w Krakowskiem, gdzie lud swe upodobania narzucił nawet fabrykom.
 Narzędzia tkackie są u nas zupełnie swojskie, a więc: krosna i warsztaty tkackie. Główny artykuł tego domowego tkactwa — to płótno, wyrabiane z lnu i konopi, ewentualnie w połączeniu z innemi składnikami. Im więcej lnu się przerabia, tem grubsze wytwarza się płótno, im bardziej zaś wystawia się je na działanie promieni słonecznych, tem staje się bielszem. Płótna tego używa lud nie tylko do wyrabiania bielizny, ale i wierzchniego okrycia płóciennego. Także sukna sporządzają nasi wieśniacy różne pod względem barwy i jakości. W jednych okolicach przędza strzyżona jest sporządzana z lnu, a pokryta tylko wełną, w innych znów tkanina cała jest sporządzona z czystej wełny, a ten rodzaj sukna zowie się w Małopolsce „sieraczany“, ubranie zaś z niego zrobione „sierakiem“. Ważnym artykułem tkackim są wreszcie materje, z których sporządza się nakrycia na łóżka lub też różne płachty, werety i rańtuchy.