Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/089

 Przygotowywanie przędzy wełnianej jest oczywiście odmienne od przygotowywania przędzy lnianej. Najpierw wełnę owczą skubie się na puch, następnie krempluje na drucikach zwanych kremplami, a wreszcie bierze na krężel kądzieli i przędzie na kądzieli nici wełniane. Po wyprzedzeniu mota się nić na cewki; zwój na cewce zwie się wątkiem. Zresztą czynności są podobne, jak przy płótnie. Sukno gotowe idzie do folowania do młyna, zwanego foluszem, którego częścią najważniejszą jest stępa ze stęporami. Przyniesioną tkaninę kładzie folownik do stępy. Stępory uderzają w tkaninę, która — przy ruchu obrotowym — odrzuca od sukna różne odpadki. Gdy tkanina zbieleje i zgęścieje, wyjmuje ją folownik i nakłada drugą.
 Wśród tych ludowych tkanin na szczególną uwagę zasługują, t. zw. kilimki czyli chłopskie dywany. Zwyczaj wyrabiania tych kilimów przedostał się do nas wraz z nazwą ze Wschodu, a ślady tej starodawnej wytwórczości spotykamy zwłaszcza w tych miejscowościach, w których osiedlali się wschodni jeńcy wojenni; wprowadzała je również ludność polska, wracająca z niewoli muzułmańskiej. Zczasem rozpowszechniły się te wyroby bardzo i dzisiaj, np. na Kurpiach, mamy piękne kilimy myszynieckie, chodniki lipnickie i t. d. Wogóle kilimkarstwo ludowe rozwinięte jest szczególnie na wschodzie Polski i zawiera w sobie wiele motywów wschodnich i ruskich. Na ziemiach wschodnich widzi się wyraźne różnice między tkactwem ruskiem a polskiem. Ruska sztuka ludowa tak, jak i ludowe tkactwo, ujawnia charakter starszy, posiada bowiem w swej ornamentyce przewagę motywów czysto geometrycznych; brak jej zaś wątków zwierzęcych lub roślinnych, a także niema tu wpływów późniejszej sztuki historycznej; zato w ruskich wyrobach tkackich i haftach bardzo widoczne są wpływy stylu orjentalnego. Polskie tkactwo i polskie hafty posiadają natomiast przeważnie motywy roślinne i zwierzęce, a nadto ujawnia się tu wpływ obcych stylów zachodnich, nieraz przez lud nasz zmienionych i zgrubiałych, ale dających się zupełnie dobrze sprowadzić do romanizmu, gotyku, renesansu i baroku; przeciwnie nie znać tu wpływów wschodnich. Nadto o ile hafty ruskie i wzory ich tkackie odznaczają się wielkiem bogactwem barw, niema tej barwności w wyrobach polskich.