łemu aparatowi ruchu obrotowego zapomocą nogi. Górny mały krążek jest przeznaczony do właściwego formowania. Na tym górnym krążku garncarz silnym rzutem ręki kładzie kawał gliny, utwierdza go na środku górnego wirującego krążka i ręcznie również formuje żądane naczynie. Ukształtowany garnek przylepiony jest dnem do krążka, więc się go oddziela cienkim drutem od tego krążka, a następnie ostrą drewnianą łopatką ustawia do osuszenia.
Do lepienia garnków używa się w Polsce różnej gliny, która też po wypaleniu nabiera odmiennego odcienia: barwy żółtej, czerwonej, prawie białej, cielistej, ciemnej lub przechodzącej w czarną. Polewa bywa rozmaita, lecz przeważnie zielona. W Polsce południowo-wschodniej istnieje ceramika przeważnie cynobrowa, a zarazem występują na tych obszarach typy prawie greckie, zarówno w kształtach, jak i w zdobnictwie tej ceramiki. Inne znów naczynia, o szyjkach ozdobnych, a formie pękatej flaszki o uszach charakterystycznych — łączą się wyraźnie z obszarem południowo-słowiańskim; u nas zaś nawet niema zrozumienia dla specjalnej formy takiego naczynia.
Ornamentyka, jaka występuje na naszych naczyniach, jest niezwykle stara. Można więc zauważyć rozmaitego rodzaju plecionki, jakie mamy już w czasach przedhistorycznych; powstały one stąd, że dawne naczynia były plecione, później oblepione gliną, a ornament, jaki się przy tem na glinie wycisnął, pozostał i był stosowany nawet wtedy, gdy już tylko samej gliny używano do tworzenia garnków. Nadto, występują na dawnej ceramice linje faliste, ząbki, jodełka, a ozdoby te przetrwały dotąd na miskach i garnkach naszego ludu np. w Łomżyńskiem i powszechnie w Małopolsce. Szczególnie ozdobne są nasze miski. Zresztą naczynia mają różne kształty i ozdoby, a każde z nich nosi odrębną nazwę, jak
Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/095
Ta strona została skorygowana.
