Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/108

nika jest następująca: na koła lub wstęgi, wycięte z białego papieru, a długie czasem na przeszło 1 m, szerokie zaś na przeszło 20 cm, nakleja się naprzód wycięty z jednolitego kolorowego papieru kształt kwiatu lub rośliny, uwydatniający zewnętrzne kontury; następnie zapomocą naklejania jednego na drugim lub jednego obok drugiego, listków, krążków, gwiazdek, żyłek i t. p., wyciętych z różnych odmiennych papierów kolorowych, uwydatnia się całą złożoną budowę kwiatu lub rośliny. W Łowickiem odtwarza się w ten sposób niekiedy całe sceny; wogóle wycinanki łowickie są najbarwniejsze, choć oryginalne są też kurpiowskie a bardzo pomysłowe podlaskie. Wycinanki lubelskie, podobnie jak połudn. małopolskie, są przeważnie jednobarwne i mało złożone; wycinanki sieradzkie odznaczają się pewną prostotą, choć mają charakter złożonych. Wycinanki piotrkowskie to przeważnie wstęgi kolorowe, ozdobione ubogim ornamentem, wycinanki radomskie mają formę odrębną, świadczącą o różnych wpływach kulturalnych. Wogóle na rozwój wycinanek wpłynęło nietylko wykonywanie ich w różnych materiałach, ale też owe malowania na ścianach, jakie, spotykało się w dawnej Polsce, w domach szlacheckich, oraz różne szpalery i kołtryny. Kołtrynami z włoskiego coltre, coltrina, nazywano płótna, malowane klejowo lub olejno w ornamenta, kwiaty, widoki, a nawet postacie osób; były to jakby tapety papierowe, a kupowano je gotowe we Włoszech, ale przeważnie w Gdańsku i Norymberdze. Stąd też koło Krakowa zowią wycinanki koło okien kołdrami, a także wycinanki łowickie nazywa lud również kołtrami, lub kodrami.
 Papierowe wycinanki ludowe przeniosły się następnie na inne przedmioty; tą techniką zdobi się więc także pisanki, dzbanuszki, wyrabiane ze skorup jaj gęsich, gwiazdę na gody oraz stroje postaci jasełkowych i wogóle obrzędowych.
 W związku z wycinankami pozostają też firaneczki i serwetki z bibułki, koszyczki, plecionki, przeplatanki i różnego rodzaju kwiaty, wykonywane powszechnie przez lud polski z papieru. Wreszcie zdobią chatę naszą rozmaite, uwieszone u pułapu pająki, wyrobione ze słomy albo włosia lub t. zw. „światy“, wyrobione z papierków lub nawet opłatków. W Nowosądeckiem w Szczawnicy pracuje mistrz w wycinankach ze słomy, Czaja,