Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/111

Ta strona została przepisana.

w ręku, otoczonych ornamentami z kwiatów lub pawich piór na tle złotem.
W dziedzinie ludowego malarstwa szczególnie ciekawe są ludowe witrażyki góralskie. Są to malowidła na odwrotnej stronie szkła. Tego rodzaju malowania znane były w Bizancjum, a potem we Włoszech i stamtąd przemysł ten przedostał się i do nas. Nasze obrazy pochodzą przeważnie z końca XVIII i początku XIX wieku, a pod względem treści dzielą się na dwie grupy: na obrazy treści religijnej i świeckiej. Świeckich jest bardzo mało, a wśród nich spotyka się na Podhalu najczęściej t. zw. Janosiki. Obrazy te przedstawiają przyjęcie nowego towarzysza do bandy Janosika, sławnego na Podhalu zbójnika przy końcu XVIII w. (ryc. 48). Na innym z tych obrazów widać znowu jak zbójnicy niosą kociołek, pełny zrabowanych pieniędzy. Obrazy te odtwarzają więc charakterystyczne sceny z życia na Podhalu i uwydatniają wiernie różne dawne cechy, jak ubiór, broń i t. d. Koloryt obrazów przeważnie ciemny, granatowy, ciemnoniebieski lub ciemnozielony, a nadto odznaczają się one ciekawym ornamentem, najczęściej kwiatami; wśród nich przeważa forma przypominająca tulipan. Wogóle w tych obrazkach podhalańskich na szkle sama treść obrazów stale się powtarza, gdyż odbijano je wedle pewnych gotowych wzorów, a jedynie ornament malowany jest oryginalnie. Ramy tych obrazów są bardzo charakterystyczne; wyglądają bowiem jakby były zalutowane.
Obrazy takie spotyka się też w Małopolsce wogóle, a dawniej znano je i na Pomorzu.
Wreszcie stawia lud kapliczki dla przydrożnych „świątków“ . Przytem, ludowy twórca kieruje się częścią mętnemi przypomnieniami rzeczy widzianych, częścią własną wyobraźnią. Stąd też spotykamy w Polsce np. naiwne wyobrażenia Męki