Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/135

wszystkiem odbywa się uczta, mająca znaczenie wybitnie obrzędowe ; uczta ta pochodzi stąd, że dawniej budowano dom zapomocą „tłoki“, t. zn. bezinteresownego współdziałania całej wsi, jedynie za poczęstunek. W czasie tej uczty zabija się różne zwierzęta, jakby na ofiarę, albo ofiaruje się pewne rośliny lub pieniądze.
 We wszystkich tych zwyczajach widać pewien wysiłek unieszkodliwienia złych sił, jakie mogłyby zagrażać nowemu domowi. W ten sposób objaśnia też lud nasz kościelne poświęcenie nowej chałupy.
 Niegdyś przy przeprowadzaniu musiało się przenosić z domu dawnego do nowego także opiekuńczego ducha domowego. W związku z wprowadzeniem się do nowego domu rozpala się w Sieradzkiem uroczyście pierwsze ognisko. Do roznieconego pierwszego ognia wlewa się nieco napoju, którym obecni wznoszą toast, a dawne polskie wyrażenie: „polewać ognisko“ znaczyło właśnie dawać ucztę w nowem mieszkaniu po przenosinach. Wreszcie przy przesiedlinach na nowe mieszkanie winno się pamiętać dokładnie nawet o śmieciach. W opuszczonej, dawnej chacie należy śmieci dokładnie zamieść, a następnie albo wyrzucić albo też ostatnią garstkę tych śmieci zanieść do nowego mieszkania. Śmieci łączą się ściśle z całością gospodarstwa, mówi się „na swoich śmieciach“, dlatego nie można ich podobnie, jak ognia, wynosić po zachodzie słońca.
 Z chwilą, gdy dom już wybudowano i zamieszkano, nie ustaje troska o jego pomyślność, a więc przedewszystkiem obawa przed piorunem lub pożarem. Pomieszczenie rzeczywistego gromochronu uważa lud oczywiście za grzech i wkraczanie w prawa boskie. Na to są inne sposoby, a więc kosa na długiej żerdzi, dzwonek przeciwko burzy, wrzucanie chleba do ognia lub gaszenie ognia mlekiem.
 Także gniazdo bocianie na chacie chroni od pioruna i pożarów. Podobną rolę spełnia jaskółka i wogóle oba te ptaki, wedle wyobrażeń ludowych, przynoszą szczęście.
 Od pożarów i piorunów zabezpieczają również różne zioła poświęcane i lecznicze, jak bylica, leszczyna, łopienie, rumianek i t. d. Powszechne natomiast panuje przekonanie, że nie należy gasić ognia, powstałego od pioruna.
 Nietylko piorun lub pożar może szkodzić, lecz także różne złośliwe cioty-czarownice, na które posiada lud liczne sposoby.