Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/139

najpierw chwyta, podobnie kogut ziarnka pszenicy. Gdzie indziej dziewczęta, siedząc przy świecach jarzących przed zwierciadłem i nie oglądając się poza siebie, czekają północy, by ujrzeć wówczas w zwierciadle przyszłego męża. W ostatnią wieczerzę przed Nowym Rokiem podaje się lemieszkę z mąki pszennej lub hreczanej, suto okraszonej, żeby tak cały rok następny było tłusto. Przy spożywaniu tej potrawy młodzież uderza się łyżką po twarzy, a po wieczerzy maże lemieszką okna, aby w nowym roku usta wszystkich, domy i stodoły były tłuste od chleba i zboża.
 Niekiedy w Nowy Rok opalają i opasują słomą drzewa owocowe, aby obficie rodziły, poczem jeden chłop niesie drugiego z sadu na plecach w tym celu, aby w roku nowym tak wiele owoców dźwigano.
 Uroczystości Bożego Narodzenia trwają aż do Trzech Króli, dlatego też wieczory w tym okresie zowią się „świętemi wieczorami“. Lud nasz przestrzega wtedy, aby po zachodzie słońca nie prząść, nie motać przędziwa, nie szyć i wogóle nie pracować ostremi narzędziami. Panuje wierzenie, że kto w te wieczory przędzie i mota, temu będą się wilki motały do obory. Wieczory te przepędza lud, zwłaszcza na Mazowszu, na śpiewaniu kolęd i innych pieśni, wogóle na rozrywkach towarzyskich. Wreszcie ze stanu pogody w tych dwunastu dniach czyni się wróżbę dla dwunastu miesięcy tego roku.
 Dzień Trzech Króli, jako dzień darów składanych przez królów Jezusowi, zwie się u naszego ludu „Szczodrym Dniem“, a poprzedzający to święto wieczór „Szczodrym Wieczorem“; w ten wieczór rozdaje się dzieciom i krewnym upominki i pierogi, zwane „szczodrakami“.
 Na tem kończy się właściwie okres zimowy, a rozpoczyna się w dzień Matki Boskiej Gromnicznej okres zwyczajów wiosennych. Nazwę uzyskało święto Gromnicznej od kościelnego zwyczaju poświęcania świec, zwanych gromnicami, które wierni trzymają w ręku w czasie nabożeństwa. Gromnica ma zastosowanie przedewszystkiem w czasie burzy i gromów, jako ochrona przed niebezpieczeństwem, a nadto w chwili śmierci. Z gromnicą obchodzi się również wszystkie zakątki, aby uzyskać pomyślność w gospodarstwie.
 Poźniej nieco mamy ważny dzień św. Agaty (5 lutego),