Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/148

kłosy jęczmienne, koper, mak, marchew, owies, piołun, szałwję, ślazową różę, szczaw koński, żyto, żywokost, leszczynę, macierzankę, miętę, rozchodnik, dziewannę, lebiodę, nogietek, rosiczkę, rzeżuchę, wrotycz i t. d. Dodają też prócz tego, jako ozdobę, i astry, gałązki grochu, kłosy zboża, malwy, proso tureckie i słonecznik, a do środka wkładają krzaczek kapusty, pietruszki, kilka jabłek i gruszek. Wreszcie przyozdabiają wiązanki ostróżką, paradnikiem, rdestem ogródkowym. Nie święcą stanowczo czarnego bzu, bo się na nim niegdyś Judasz powiesił.
 Te równianki ze zboża, jarzyn, traw i kwiatów, niesie lud do kościoła, aby mieć poświęcone pierwsze nasienie do siewu. (Obok tego zwyczaju, częściej zasiewa się pierwszy zagon zbożem, wykruszonem z wianka dożynkowego.) Poświęcane zioła służą następnie jako skuteczne lekarstwo, a chronią również od burzy gradowej i piorunów. Dlatego, gdy nadciągają groźne chmury, okadza lud ziołami temi chaty, budynki gospodarskie, a nawet miedze graniczne pól. Poświęconą równiankę można spotkać w chacie polskiej, wetkniętą za siostrzan, a trochę tych ziół podkłada się nawet zmarłemu pod głowę.
 W tym czasie, a właściwie w Polsce zachodniej znacznie wcześniej, odbywają się bardzo ważne obrzędy żniwiarskie. Podobnie, jak różne zwyczaje otaczają pierwszy wyjazd z pługiem i siejbę, tak też i sprzęt zboża kończy się obrzędem uroczystym, różnie nazywanym w Polsce. W Małopolsce zwie się go dożynkami, Limanowskie i Nowosądeckie ma obżynek, natomiast w Małopolsce połudn.-zach. i w Sieradzkiem używa się formy wyżynek. Wyżynek właściwie oznaczał dawniej pracę żniwiarską na pańskiem polu, a poźniej dopiero nazwa przyjęła się na określenie żniwiarskiego obrzędu. Na Mazowszu i prawdopodobnie też na Śląsku Górnym uroczystość pożniwną określa się nazwą okrężne, a w Wielkopolsce i na Kujawach jako wieńcowe lub pępek — od tak nazywanego ostatniego snopa. W Łęczyckiem, ale i w Wielkopolsce, panuje nazwa wieniec, a w środkowej Małopolsce wieńcowiny. Na północy polskiego obszaru etnograficznego spotyka się nazwę plon, a mianowicie w Prusiech Królewskich, w Warmji, na prawym brzegu Narwi i w Augustowskiem. U Kaszubów, na Śląsku Górnym i Cieszyńskim występują nazwy żniwne, dożniwki i żniwówka.