i nagle zapadające się drzwi. Wreszcie bohater bardzo często pije wodę, która daje mu niezwykłą moc, czyli, t. zw. wodę żywą, o cudownych własnościach. Liczne są dalej baśnie na temat miłości istoty nadziemskiej ku ziemskiej (motyw Erosa[1] i Psyche, także Meluzyny). Wpływy klasyczne zaznaczają się wyraźnie w innych baśniach, np. pod Myślenicami opowiada lud o duszach pokutujących, a więc o chłopie, co się kąpie po same gardło w wodzie, a wody się napić nie może, przechodzi więc znane męki Tantala; lub znów chłopi toczą napróżno drzewo pod wielką górę, a co wytoczą, spada ono znów zpowrotem, czyli wykonywują pracę Syzyfa. Mamy też liczne opowieści typu Edypowego, motywy z opowiadań o królu Jowinjanie i o cesarzu Domicjanie. Wszystkie te baśnie pochodzą z różnych średniowiecznych zbiorów, opowiadań i przykładów, zwłaszcza ze zbioru p. t. Gesta Romanorum, powstałego w XIII w., a znanego i nieraz wydawanego w polskim przekładzie w XVI, XVII i XVIII w. p. t. Historje rzymskie.
Prócz tych baśni o charakterze zupełnie nowelistycznym mamy też takie, które zawierają więcej rysów pierwotnych. W naszych baśniach o Tomku Paluchu spotykamy przykłady ludożerstwa. W baśniach o smoku, czy o innym olbrzymim potworze, występuje nieraz wątek składania ofiar z ludzi. Wreszcie, odpowiednio do form prawnych niektórych ludów, królem zostaje najmłodszy syn, a żonę się porywa.
W sposób pierwotny zaznacza się pojmowanie duszy i śmierci. Śmierć to jedynie przemiana w roślinę, zwierzę lub inny jakiś przedmiot. Prawie zawsze jest ona wynikiem zaczarowania, z którego mogą nastąpić wyzwoliny.
Bohaterów baśni znamionują pewne charakterystyczne cechy, a więc czasem wielka odwaga, czasem spryt i przezorność, ale w wielu baśniach główny bohater zwycięża właśnie przez swą głupotę. To uprzywilejowanie głupoty zaznacza się ze szczególną wyrazistością w powstałej później literaturze sowizdrzalskiej. Wreszcie, nietylko bohaterzy, ale i same sytuacje mają rysy bardzo wyraźnie baśniowe, jak przeróżne sposoby spełnienia się wszystkich zamyśleń i pragnień, przez owe cudowne pierścienie, piszczałki, kije samobije, worki lub torby samochwyty, stoliczki nakrywające się jedzeniem, kury i wogóle różne zwierzęta złotodajne. Do tych atrybutów baśniowych
- ↑ zamiast „Erosa“ ma być „Amora“.
