Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/188

plon.“ Oczywiście, odpowiednio do tego, jak się zmieniały same obrzędy i przechodziły raczej w zabawę, — także i pieśni straciły charakter obrzędowy i przybrały formę krótkich improwizacyj.
 W przeciwstawieniu do pieśni obrzędowych mamy pieśni powszechne, które odznaczają się tem, że mogą być śpiewane przez kogokolwiek, gdziekolwiek i kiedykolwiek.
 Wśród tych pieśni spotykamy przedewszystkiem dumy, oparte na motywach balladowych i powieściowych, przeważnie tragicznych. Pieśni te przyszły do nas przeważnie z zachodniej Europy, za pośrednictwem wędrownych pieśniarzy. W związku z pieśnią zach.-europejską pozostają pieśni nasze z motywem „Króla Leara“, zaczynające się od słów: „Miał jeden ojciec trzy córki.“ Następnie mamy i u nas pieśni z motywem rycerza Sinobrodego, który zabijał swe kochanki. Jedne z nich zaczynają się od słów: „A był ci to taki, co po świecie chodził“; inne, bardziej powszechne w całej Polsce, to piosnki, zaczynające się od słów: „Jasio konie poił, Kasia wodę brała...“
 Wreszcie cały cykl pieśni zawiera temat powrotu męża lub kochanka po długich latach nieobecności. Różne są ich odmiany: a) powracający zastaje ukochaną w trumnie (pieśń: „Służył Jasio u pana, za wielkiego dworzana“); b) kochanek zastaje ukochaną zamężną („A ty ptaszku, krogulaszku, wysoko latasz“); c) żona lub narzeczona idzie dopiero do ślubu z innym („Poślubił Jasio Zosieńkę, w dwunastym roku dzieweńkę“); d) żona czeka wiernie, a mąż w przebraniu wystawia ją na próbę, jak w pieśni: „Pani dwór buduje, żołnierz się dziwuje“; e) powracający zastaje żonę niewierną (Jechał starosta na krakowskie pola). W pieśniach tych bardzo często świekra odgrywa rolę złośliwą.
 Wiele obcych pierwiastków zawiera też pieśń o Podolance (Na Podolu modry kamień, Podolanka siedzi na nim), zupełnie podobna do starej pieśni włoskiej "Donna Lombarda". Do pieśni, powstałych pod wpływem zachodnio-europejskim, należy również pieśń o rodzeństwie, które nieświadomie omal że nie popełnia kazirodztwa (Kasieńka w dole stojała, Czarne jagódki sadzała). Pewne obce motywy zawiera pieśń o burmistrzance-dzieciobójczyni (A pod Krakowem na polu, wywija Jatek na koniu). Wreszcie mamy piosnki, powstałe z opowieści o siostrze zabój-