Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/196

wiązaniem intrygi, a zjawienie się Odkupiciela — punktem kulminacyjnym tej akcji. Dlatego olbrzymi ten utwór mógł być grany częściami w całym okresie od Narodzenia Pańskiego do Bożego Ciała.
 Widowisko rajskie musiało wywierać na lud wielkie wrażenie, bo przechowało się w jego tradycji do chwili dzisiejszej, np. w Suchej, Tarnowskiem, Łańcuckiem i Rzeszowskiem. Najbardziej charakterystycznym można nazwać dialog na ten temat, wystawiany w Tomaszowie Lubelskim podczas świąt Bożego Narodzenia. W tem samem miasteczku odgrywa lud w czasie świąt Bożego Narodzenia także widowisko o Abrahamie i Sarze, przeznaczone niegdyś na uroczystość Bożego Ciała. Oczywiście, pierwotny tekst uległ pewnym przemianom, wpleciono więc humorystyczne wkładki, a wynikiem ich była transformacja biblijnej postaci Abrahama na komicznego „chałaciarza“, który śpiewa kuplety i tańczy „majufes“. Bardziej kompletny i jednolity był dialog, grywany niegdyś w Przeworskiem.
 Do świąt Bożego Narodzenia nawiązano również widowisko „chodzenia z Dorotą“. Polega ono na tem, że kilku wiejskich chłopaków, odpowiednio przebranych: jako król, św. Dorota, Teofil, anioł i djabeł, obchodzi wieś, dając dramatyczne przedstawienie, którego treść stanowią cudowne dzieje męczeństwa tej świętej. Widowiska te są częste zwłaszcza w okolicach Makowa, Kalwarji i Zebrzydowic, a zawdzięczamy je obcym wpływom, czeskim i słowackim.
 Właściwie niewiele śladów dawnej twórczości dramatycznej przechowało się w skarbnicy zwyczajów ludowych. Resztę wykorzenił i zniekształcił czas. Możliwe np., że śpiewane do dzisiaj pieśni odpustowe o św. Łazarzu i bogaczu są również fragmentem dawnych misterjów. Przemawia za tem podobny przykład kantyczek, wyrosłych na gruncie dawnych sztuk o narodzeniu Chrystusowem, oraz analogje z literatury francuskiej, w której również przerobiono misterja na pieśni t. zw. cantiques spirituels, aż się zmieniły w zwykłe dziadowskie śpiewania.
 Ściśle biorąc, utrzymały się u ludu polskiego jedynie widowiska, które uświetniają główne święta, jak np. Boże Narodzenie i Wielkanoc, poza tem epizody ze Starego testamentu