Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/212

Wogóle panuje inna kolorystyka na południu, a inna na północy. W zdobnictwie Kaszubów, Kujawian, i Wielkopolan przeważają barwy zimne, niebieskie i zielone, a im dalej na południe i połudn. wschód, tem te odcienie są gorętsze i więcej czerwone.
 Następnie te różnice zaznaczają się w obrzędach rodzinnych. Zwyczaje, związane czyto z narodzinami, czy z weselem, czy z pogrzebem, różnią się między sobą w szczegółach na tych obszarach. Można to zauważyć i w zwyczajach domowych i dorocznych. Więc np. jako potrawa obrzędowa na Mazowszu i w części Lubelskiego występuje kasza jaglana lub hreczana, na innych zaś polskich obszarach przeważają rozmaite kołacze. Uroczystość pożniwna zowie się na Mazowszu i w Lubelskiem okrężnem, w Małopolsce dożynkami, w Wielkopolsce wieńcem lub pępkiem.
 Także w dziedzinie kultury duchowej, zwłaszcza w magicznych zamawianiach i zażegnywaniach oraz przy odczynianiu uroków, zaznaczają się liczne mazowieckie odrębności.
 12. Na terytorjum polskie wpłynęła wreszcie już w nowszych czasach wielka fala oddziaływań ludów sąsiednich. Na zachodzie mamy liczne wpływy niemieckie, które szczególnie wycisnęły swe piętno na Pomorzu. Z powodu tego przyjęły się u Kaszubów organizacje rybackie, zwane maszoperjami, niemieckie znaki własnościowe t. zw. gmerki, szwabskie obdarzanie rękawicami przy zmówinach, a także w zakresie kultury duchowej przenikają tu duńskie wierzenia o stolemach, niemieckie opowiadania o dzikich strzelcach lub zwyczaje urządzania dyngusa, które zresztą oddziałały też na Wielkopolskę, a w dalszym ciągu i na inne ziemie nasze. Zresztą nowe wpływy niemieckie mniej atakowały, względnie spotykały odporniejszy grunt w Polsce zachodniej, a natomiast bardzo żywo ten atak szedł z północy na teren Mazowsza i może się pochlubić licznemi zdobyczami zarówno w kulturze ludowej, jak i w całem słownictwie.
 Na południu Polski oddziałała bardzo potężnie fala osadnictwa wołoskiego, które narzuciło swą formę kulturową całemu karpackiemu pasterstwu aż po Morawy. Wpływy te zaznaczają się przedewszystkiem bardzo wyraźnie w budownictwie, więc np. należy tu odnieść mały półstożkowy oka-