Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/1039

Ta strona została przepisana.

Osmoza, gr., przenikanie, przesiąkanie, mieszanie ś. dwuch płynów różnej gęstości przez błonę, która je oddziela.

Osmradzać, dok. Osmrodzić; otaczac smrodem, smrodem przepełniać, czynić śmierdzącym, walać kałem.

Osmucać, dok. Osmucić, Osmutnić; otaczać, obejmować smutkiem, zasmucać; o. ś., okrywać ś. smutkiem, smutnym ś. stawać.

Osmukaćp. Osmykać.

Osmutniaćp. Osmucać.

Osmutniały, zasmucony, smutny.

Osmutnićp. Osmucić.

Osmutnieć, stać ś. smutnym, posmutnieć.

Osmużać, ściągać skórę z zająca.

Osmyczyć, Obsmyczyć, krótko ostrzyc; ograć w karty; obić, ochłostać, oćwiczyć.

Osmykać, Obsmykać, Osmukać, obrywać co garścią (np. liście z gałęzi), obdzierać.

Osnowa, podłużna przędza w warsztacie tkackim, postaw (f.); przen., pasmo, ciąg, rząd, kolej; przen., podkład, fundament, treść, wątek, plan, zawartość; materjał (w utworze literackim a. naukowym); w gram., część mniej lub więcej stała w wyrazie, z której wytworzyły ś. różne formy tegoż wyrazu, temat.

Osnowaćp. Osnuć.

Osnownia, część gramatyki o tworzeniu ś. osnów.

Osnuwać, dok. Osnuć; nakładać osnowę w krośna tkackie; snując obwijać, omotywać, otaczać, osidlać; planować, układać, obmyślać, robić plany, opierać, rozwijać, brać co za podstawę czego; gruntować; o. ściany = okładać dylami; o. ś., owijać ś., okręcać ś., oplątywać ś.: o. ś. oprzędem (o ćmie).

Osoba, człowiek pojedyńczo wzięty, indywiduum ludzkie, człowiek, jako jednostka sama w sobie i nierozdzielna; sam we własnej o-ie, własną o-ą = osobiście; postać, figura, występująca w utworze literackim; główna o-a = bohater, o-y epizodyczne = drugorzędne; przedstawiać jaką o-ę = jej wygląd, pozór, powierzchowność; o-a prawna = spółka, instytucja, uzdolniona do czynności prawnych (kupna, sprzedaży, najmu i t. p.); młoda o. = dziewczyna, młoda mężatka; o. duchowna = proboszcz, ksiądz; ciało człowieka, jako istota fizyczna; zasłonił go własną o-ą = własnem ciałem; powóz na cztery o-y; postać, kształt, powierzchowność, figura; djabeł we własnej o-ie = on sam w całej okazałości; pozór, postać, figura (Sakramenty święte pod o-ą chleba i wina dają Ciało i Krew Pańską); w gram., zakończenie czasownika, oznaczające osobę pierwszą t. j. tę, która mówi, a. drugą t. j. te, do której się mówi, a. trzecią t. j. tę, o której ś. mówi.

Osobistość, to, co stanowi osobę, jej przymioty, charakter, indywidualność; wzgląd osobisty, stronność, podmiotowość; osoba, indywiduum ludzkie: o. znana, o. podejrzana; postać.

Osobisty, do osoby przywiązany, tyczący ś. osoby, prywatny; stanowiący czyjąś własność; papiery o-te = legitymacja, stwierdzająca tożsamość osoby; interes o. = natury prywatnej, nie ogólnej; godność o-a = przywiązana do pewnej osoby, nie mogąca być przekazana potomstwu; w gram., odnoszący ś. do jednej z trzech osób gramatycznych; zaimek o.: ja, ty, on; zdanie o-e = w którym wyrażona jest osoba działająca.

Osobiście, przysł. od Osobisty;