Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/107

Ta strona została skorygowana.

Centylitr, łć., miara płynna i sypka: setna część litra.

Centym, fr., moneta: setna część franka.

Centymetr, fr., setna część metra; tasiemka metrowa z podziałem na centymetry.

Cenzor, łć., (kontroler podatków i stróż obyczajów w starożytnym Rzymie); urzędnik cenzury rozpatrujący druki zagraniczne, rękopisy, idące do drukarń i wykreślający to, co zakazane; wglądający w obyczaje innych.

Cenzorski, przym. od Cenzor, od Cenzura, dotyczący cenzora.

Cenzura, władza złożona z cenzorów, rozpatrująca książki i artykuły, czy nie zawierają czego niedozwolonego i wydająca pozwolenie na drukowanie książek; świadectwo postępów ucznia w naukach. C. kościelna, kara kościelna duchowna wymierzana za większe przekroczenia.

Cenzuralny, odpowiadający warunkom cenzury; treści niezakazanej; niecenzuralny: żart. nieprzyzwoity.

Cenzurować, wytykać czyjeś wady; przeglądać pisma lub książki i wzbraniać zakazane lub usuwać wyrażenia i ustępy treści zakazanej; krytykować, ganić, ogadywać, łatki przypinać.

Cenzurowane (-ego), rodzaj gry towarzyskiej, w której dla zabawy wytyka jeden drugiemu błędy i wady.

Cenzus, łć., oszacowanie majątku, jako podstawy do korzystania z praw, do należenia do wyborów obywatelskich i ponoszenia ciężarów społecznych; wymagane kwalifikacje.

Cep, zwykle w lm. Cepy, narzędzie do młócenia ziemiopłodów, składa się z rękojeści nazwanej copiskiem, dzierżakiem i z połączonego z nim rzemieniem kija krótszego zwanego bijakiem.

Cepiga, p. Czepiga.

Cepisko, Cepowisko, dzierżak cepowy, rękojeść, do której przywiązany jest krótszy kij, bijak, którym się młóci; prostak, gbur.

Cer, łć., pierwiastek chemiczny, metal.

Cera, łć., barwa twarzy, płeć.

Cera a. Cyra, zarobienie miejsca dziurawego w tkaninie w taki sposób jak wygląda sama tkanina.

Ceramiczny, przym. od Ceramika (wyroby ceramiczne).

Ceramika, łć., garncarstwo artystyczne; ozdobne wyroby z porcelany, majoliki, fajansu i t. d.

Cerata, tkanina pociągnięta warstwą wosku i werniksu, zwalcowana i wygładzona, nieprzemakalna.

Ceratka, zdr. od Cerata, tkanina, kitajka nieprzemakalna, kauczukowa.

Ceratolit, gr., róg skamieniały.

Cerazyna, łć., część składowa gumy wypływającej z drzew wiśniowych i pestkowych.

Cerber, gr., (bajeczny trójgłowy pies, stróż bramy piekła), pies łańcuchowy, podwórzowy; przen. surowy, czujny stróż.

Cerebracja, działalność mózgu, ogół procesów psycho-fizjologicznych w mózgu.

Cerebralny, łć., mózgowy.

Cerebryna, łć., substancja mózgowa.

Ceregiele, blp., nm., wymuszone, przesadne grzeczności, korowody, ceremonje zbyteczne.

Ceregielować się, robić ceregiele, ceremonjować się, wymawiać się od czegoś, wzdragać się.

Ceremonja, łć., obrządek, obrzęd uroczysty; ostentacja, pompa, parada; sposób zachowania się w pewnych ważnych i uroczystych chwilach i czynnościach; krępowa-