Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/141

 Co, czego, czemu, czem lub czym, cóż, zaimek względny odpowiadający zaimkowi wskazującemu to: nie czyń tego drugiemu, co tobie nie miło; zamiast to: co powiedziawszy, poszedł; jako zaimek pytający: co to jest?, co mówisz?; j. rodzaj nijaki odpowiadający męskiemu i żeńskiemu kto: co ma wisieć, nie utonie; co zamiast który: ten sam co tu był, urodził się w tym samym dniu co i ja; rzecz mała, drobnostka, niewielka ilość: opowiedz mi co, lepsze co niż nic; rzecz dosyć ważna, ilość dostateczna, wystarczająca: było na co patrzeć, jest co robić, ma z czego żyć: wyrażenie wykluczające wątpliwość, zamiast ani słowa, bezwątpienia: niema co mówić; dla oznaczenia największego wysiłku, skupienia całej mocy, zamiast ile tylko, jak wiele (jako przysł.): krzyczeć co głosu staje, biedz co sił, co tchu (spiesznie), jechać co koń wyskoczy; zaznaczając objaw po! wracający co pewien czas, zamiast każdego, w każda, za każdym: co sobota, co godzina, co chwila, co drugi dzień, co krok; wyrażając podziw nad wielką ilością, zamiast jak wiele: co tu ludzi! co tam pieniędzy! co to będzie kłopotu!; zamiast ile: co dasz za to?; przed stopniem wyższym i najwyższym dla spotęgowania nacisku, zamiast jak i naj: biegnij co żywiej, wybierz co lepsze, wyprawił posłów co zacniejszych; co = to, kładąc nacisk lub zwracając uwagę: co matka to matka, jakakolwiek jest, zawsze to matka lub że: to wzorowa matka; co = ile tylko jest, ile-tyle, dla wyrażenia wielkiej różnicy porównywanych przedmiotów, odmienności każdego od innych: co głowa — to rozum, co kraj — to obyczaj; dla oznaczenia podobieństwa przedmiotów, zamiast każdy: co Czech — to muzykant, co słowo — to kłamstwo; dla wyrażenia powtarzania się faktu, zamiast ile razy, za każdym razem: co stąpisz — to dół, co spojrzy — to w śmiech; kładąc nacisk przy wyrażaniu podziwu, uznania lub oburzenia: co piękna — to piękna!, co grzech — to grzech!; co-do zaznaczając wzgląd, zwrot ku osobie lub rzeczy, zamiast co się tyczy, jeżeli chodzi o: co do mnie, ja się zgadzam, co do tego interesu; dla oznaczenia bezwyjątkowej całości, j. ogół, wszystko: zginęli co do jednego, zjadł swoją porcję co do okruszyny; wydał wszystko co do grosza; dla wyrażenia pogardy, lekceważenia, obojętności: co mi tam! co mi do tego!: zaznaczając że fakt zdarzył się przed chwilą, zamiast zaledwie, dopiero: słońce tylko co weszło, albo że fakt omal że się nie zdarzył: tylko co nie upadłem, co=omal, ledwie że, o włos; co = właśnie, w tej chwili, tylko co, dopiero co; co za jaki, wykrzykując z podziwu, zdumienia: co za zgoda! co za mina! lub pytając: co to za człowiek; co zamiast czym: co wiedzą = o czym wiedzą; czemu = dlaczego, z jakiej przyczyny: czemu nie jesz?; po czemu? = ile kosztuje, za jaką cenę?; czym zamiast jakim sposobem: czym się to dzieje: co, cóż, zamiast jaka rzecz: cóż to jest?; o cóż zamiast o jaką rzecz: o cóż ci chodzi?; co się zowie, zamiast: wyborny, doskonały, cała gębą, w całym słowa tego znaczeniu: co mi po tem = co z tego za korzyść; co mi tam nic mnie nie obchodzi; niema co = niema rady, niema wyboru; co=coś: powiedz coś nowego; co nieco = cokolwiek, trochę; lada co=cokolwiek. bez wyboru: czego, 2-gi przyp. od Co, p. Dlaczego?

 Cobądź (czegobadź), byle co, cokolwiek, trochę, to lub owo, ile tylko, wszystko co...