Czako, ndm., czapka wojskowa, kaszkiet (f.).
Czamara, pers., rodzaj sukni długiej, używanej dawniej przez duchownych; długie białe atłasowe nakrycie zmarłej kobiety.
Czamarka, rodzaj sukni męskiej fałdowanej z tylu, ze sznurami i pętlicami, zapinanej na jednorzędne haftki pod szyję (fig.).
Czambuł (-u), tat., napad, najazd, najście; raptowna krótka wyprawa wojenna; nagły zagon tatarski; oddział Tatarów; kupa, gromada; w C., przysł., spiesznie, w czwał; razem, ogółem, kupą, gromadnie, ryczałtem; w bród, obficie, poddostatkiem.
Czanka, część wędzidła, drążek u munsztuka końskiego (f.).
Czapa, pogrdl. od Czapka; czapka zwieszona na bok.
Czapczyna, licha, nędzna czapka.
Czapeczka, mała czapka; pochewka otaczająca koniec korzenia i chroniąca go od uszkodzeń; pokrywka górna żołędzi; gasidło do gaszenia świec w kościele.
Czapiga — p. Czepiga.
Czapka, rodzaj przykrycia głowy mężczyzn i kobiet (f.); C. książęca = mitra, kołpak: C. biskupia = infuła: C. frygijska = czerwona C. wolności, ze zwieszonym końcem naprzód zagiętym, jako godło rzeczypospolitej francuskiej (fig.): ośla C. = C. z oślemi uszami, kładziona za karę próżniakom na głowę; lisia C. = wieniec świetlny, żółtawy, otaczający czasem księżyc; C. u węglarzy = wierzchnia szychta półkolista w stosie drzewnym do wytlenia na węgle przygotowanym; pokrycie słomiane dawane na stogi siana dla ochrony od zamoknięcia; choroba sosen, grabów i brzóz, tworząca narośle w kształcie kępek; kapa u komina: C-i uchylić = ukłonić ś.; prosić, uniżyć ś.; stać przed kim z C. w ręku = okazywać uszanowanie, pokorę; nie zdejmować przed kim C. = nie obawiać się nikogo, być hardym; C. nasunąć na uszy = nie chcieć słuchać kogo: C. nasunąć na oczy = nie chcieć widzieć kogo, być bez wstydu; C. nosić na bakier = być śmiałym, junakować, fanfaronować; C. położyć na stole = być hardym, chcieć imponować; na złodzieju C. gore = kto winien, jest w ciągłej obawie; ma niespokojne sumienie; brać C.-i = zabierać się do wyjścia; C. na głowie a C-i szuka mówi się o roztargnionym; C-ą, papką i solą ludzie ludzi niewolą = jednanie serc innych uprzejmością i gościnnością; kurzy się z pod C. = być pijanym; C-ami nakryć = zwyciężyć znaczniejszą liczba.
Czapkować, kłaniać ś. uniżenie; uniżać ś., pochlebiać, zbytnio nadskakiwać komu; chcieć sobie zjednywać; piwo C-uje = tworzy się gęsta piana w kadzi na fermentującym piwie.
Czapla, ptak z rzędu brodzących, z czubem zwisłym na głowie i obwisłemi piórami u dołu szyi (fig.); człowiek na wysokich nogach.
