Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/201

Ta strona została przepisana.

Djuretyczne środki, łć., moczopędne środki lekarskie.

Djurna, łć., płaca dzienna.

Djurnal, Djurnał, Djurnalik, łć., książka dla księży, zawierająca część modlitw z brewjarza.

Djurnalista, Djurnista, łć.p. Djetarjusz.

Dla, przyi. z 2 p.: d. kogo = komu (robić dobrze d. cierpiących); na czyją korzyść, w czyim interesie, do czyjego użytku (pracować d. idei, poradnik d. samouków, przedział d. palaczy, d. niego i to dobre); przez wzgląd na: d. wilka nie iść do lasu, d. Boga, ratuj! wyrzekłem się rozrywki d. cnoty; u, podług, według: to d. nich uciecha!; w celu: d. przestrogi, d. marnej igraszki naraził się; z powodu, z przyczyny: (d. słabości zdrowia prosił o uwolnienie od służby); względem, w stosunku do..., ku (mam obowiązki d. niej, miłość d. rodziców).

Dlaczego, Dlaczegóż, pytając: z jakiego powodu? z jakiej przyczyny? czemu?, d. to zrobiłeś? dla którego, dla której (oto przyczyna, d. się spóźniłem).

Dlatego, Dlatego że, z tego powodu, z tej przyczyny, ze względu na to, albowiem, bo, ponieważ (d. nie przyszedłem, bom nie miał czasu); poto, w tym celu (nie d. człowiek jest, aby żył); przecie, mimo to, niemniej, jednak (prosił mię, a d. nie poszedłem).

Dławić, dusić, ściskać za gardło; d. ś., dusić ś., nie móc złapać tchu przez zatkanie gardła, tchawicy, dawić ś., krztusić ś.

Dławiduda, pogardl., organista; kiepski grajek na instrumencie dętym.

Dławiec, krup, zapalenie błony śluzowej, krtani i tchawicy, wywołujące objawy duszenia.

Dłoniak, młody narybek jednoroczny, szczególniej karpia.

Dłoniasty, palczasty, podobny do dłoni z rozpostartemi palcami.

Dłoniatka, ozdoba architektoniczna w postaci liścia dłoniastego, pępawa (fig.).

Dłoń, wewnętrzna strona ręki od przedramienia do nasady palców, garść; przen., ręka, prawica; d. Chrystusowa albo d. Boża a. d. samiec a. Dłońki: nazwy, dawane storczykowi szerokolistnemu i storczykowi plamistemu; — p. Koślarek: d. Krystowa — p. Rącznik; d. a. Kwarta, w fecht.: cios poziomy od strony lewej ku prawej, przyczem d. jest zwrócona ku górze: w myśl.: część rozszerzona rogu łosia.

Dłubaczka, wykałaczka do zębów, dłubik; narzędzie do dłubania, dłutko; lek., łyżeczka ostra, skrobaczka.

Dłubać, drążyć, ryć, żłobić, rzezać; gmerać, grzebać ś. w czym; d. ś., marudzić, powoli co robić, guzdrać się.

Dłubała, Dłubalski, ten, co się dłubie, guzdrała, maruda, mitręga; rzemieślnik-samouczek.

Dłubanina, robota żmudna, drobnostkowa; robota opieszała, powolna.

Dług, pieniądze, pożyczone od kogo, należność; obowiązek, powinność (spłacić d. naturze umrzeć).

Długawy, cokolwiek długi, podługowaty, podłużny.

Długi, długotrwały, trwający przez większy przeciąg czasu; daleko ciągnący ś., rozciągły, zajmujący sporą przestrzeń wzdłuż; j (mieć d. język = być gadatliwym, plotkarzem; mieć d. ręce = lubić kraść lub też: mieć duże wpływy i używać ich dla zemsty; mieć