Dłużec, długi rzemień dla przywiązania sokoła do berła a. do ściągania wypuszczonego napowrót; D. a. Dłuziec, Dłużeń, Dłużnia, Dłużnica, Dłużnik, Dłuż, Zdłuż, bart.: deseczka do zatykania barci, płachta, zatuła, zatwór.
Dłużeć, stawać się dłuższym.
Dłużnik, ten, kto winien komu pieniądze, a. wdzięczność, mający dług; bart. — p. Dłużec.
Dłużny, Dłużen, winien (komu pieniądze); obowiązany, winien pod względem duchowym; należny.
Dłużyć, przedłużać, czynić długim (w przestrzeni a. czasie); d. się, przedłużać się, ciągnąć się wzdłuż; trwać dość długo, wydawać ś długim, przykrzyć ś.; zaciągać długi, zadłużać ś., w długi wpadać, zapożyczać się.
Dma, powiew, podmuch.
Dmimondówka, fr., kobieta z półświatka, nierządnica.
Dmuchaczka, mieszek do rozdmuchiwania ognia, żaru.
Dmuchać — p. Dmuchnąć.
Dmuchawiec — p. Brodawnik.
Dmuchawka, rurka z mieszkiem do dmuchania; trąbka głosowa; przyrząd do skierowania przez dmuchanie strumienia powietrza a. tlenu na płomień (fig.); świstuła, rurka, w którą ś. wkładają kulki, mające być wydmuchniętemi jako pociski; myśl.: strzelba kapiszonowa; chem.: d. tłenowodorna = płomień mieszaniny tlenowodornej, piorunującej.
Dmuchnąć, nied. Dmuchać, puścić gwałtownie dech z ust, zadąć; wionąć, powiać; uderzyć, palnąć, kropnąć, lunąć, trzasnąć, wyciąć (D. kogo w twarz); chwycić, świsnąć, ściągnąć, grypsnąć, chuchnąć, zwędzić; uciec, drapnąć a. ulotnić ś., szybko ś. oddalić; nie dać sobie w kaszę d. = nie pozwolić ś. traktować lekceważąco; d. komu w nos = przybierać ton pyszny, wzgardliwy; d. w palce = cierpieć niedostatek.
Dna, artrytyzm, darcie w członkach, w stawach.
Dnieć, świtać, na dzień ś. zanosić, rozwidniać ś.
Dniówka, robota za wynagrodzeniem dziennym; dzienny odpoczynek wojska w pochodzie; rasztag.
Dno, spód, dolna powierzchnia naczynia (f.); (do d. wypić, wychylić = całą zawartość wypić); przen.: głąb, wnętrze (na d. serca, sumienia; iść na d. = tonąć); d. kwiatowe = zgrubiałe przedłużenie szypułki, na którym są rozłożone części kwiatka; pusz.: pas zewnętrzny pomiędzy gronem a komorą armaty.
Dnowy, artrytyczny.
Do, przyim. z prz. 2-im: idę d. domu, d. lasu; brać co d. głowy; podnieść d. góry; oddać d. rąk: iść d. uniwersytetu, d. zamku = na uniwersytet, na zamek; modlić ś. d. Boga, przytulić d. piersi, wzdychać d. czego, mówić d. kogo, dodać ci. czego, namawiać d. czego a. na co, oda d. młodości, kwest ja d. rozwiązania, papier d. pisania; zawziąć ś. d. roboty, d. broni; d. czego = dokąd: jadę d. Warszawy, co d. grosza, d. reszty zapomnieć, d. cna, d. gruntu, dwadzieścia d. trzydziestu, od rana d. wieczora, d. tego czasu, d. dnia = przede dniem, od czasu d. czasu, woda d. kolan = po kolana; d. czego = w czym, na co; cztery razy d. roku; d. tego = przytym, nadto, prócz tego (indyk tłusty, a d. tego dzban niepusty); mieć d. czego = mieć co robić: mam d. czynienia, d. pomówienia z nim; d. czego = podług czego, zgodnie
