Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/208

Ta strona została przepisana.

kiem + oznaczony (ilość, elektryczność d-ia); korzystny, pożyteczny, zbawienny, dobry, szlachetny, pożądany (strony d-ie).

Dodawaćp. Dodać.

Dodawanie, rz. od Dodawać, pierwsze z 4-ch działań arytmetycznych; zebranie wielu liczb w jedną, stanowiącą ich sumę.

Dodekadyczny system liczenia, gr., system dwunastny, polegający na tem, że jednostka każdego rzędu jest 12 razy większa od jednostki następującego po nim niższego rzędu.

Dodekaedr, gr., dwunastościan, bryła, ograniczona 12 płaszczyznami (2 fig.).

Dodekagon, gr., dwunastokąt, figura, ograniczona dwunastu linjami (fig.).

Dodekarchja, gr., blm. rząd dwunastu władców.

Dodnia, przysł., przed świtem.

Dodniówka, brzask poranny, zaranie, świt; myśl.: polowanie na lisa przed wschodem słońca.

Dodo, zaginiony ptak z rzędu gołębi, znacznej wielkości, dront (fig.).

Dodziśdnia, Do dziś dnia, Do dzisiaj; dotychczas, dotąd, do chwili obecnej.

Dodzwonić się, długim dzwonieniem osiągnąć skutek.

Dog, ang., rasa psów, dużego wzrostu o wielkiej okrągłej głowie i krótkich uszach (fig.).

Dogadywać, docinać, przymawiać, robić przygryzki; wtrącać do czyjej mowy swoje wyrazy i zdania.

Dogadzaćp. Dogodzić.

Dogana, wł., komora celna.

Doganiacz, ten, co dogania zwierza — p. Dojeżdżacz.

Dogarki, szczątki przedmiotów spalonych, zniszczonych przez pożar.

Dogarnąć się, dochrapać ś., otrzymać co po długich staraniach.

Dogiena, Dugiena, Duenja, hiszp., starsza dama do towarzystwa młodych panienek w Hiszpanji.

Dogląd, doglądanie, nadzór, baczność, opieka.

Doglądacz, dozorca.

Doglądnąć, Dojrzeć, nied. Doglądać, Dozierać, dopilnować, przypilnować, dać baczenie, dozorować.

Dogma, Dogmat, gr., prawda przez kościół objawiona, artykuł wiary, niewzruszona zasada religijna a. naukowa; zdanie, uznawane za pewnik.

Dogmatyczny, przym. od Dogmatyzm, filozofja, teologja d-na; umysł d. = umysł niechętny krytyce i roztrząsaniu tych sądów, które przyjął za pewniki; podany do wierzenia, stanowczy.

Dogmatyk, gr., rozumujący na podstawie dogmatów albo nauczający ich, wyznawca dogmatyzmu.

Dogmatyka, gr., nauka o dogmatach religijnych, teologja dogmatyczna.

Dogmatyzm, gr., metoda rozumowania, opierająca się na dogmatach, nie dopuszczająca krytyki twierdzeń uznanych za dogmaty.

Dogmatyzować, gr., nauczać metodą przyjętą w dogmatyzmie; wyrokować stanowczo, przedstawiać jakie zdania jako dogmaty; uczyć dogmatów.

Dognaćp. Dogonić.

Dogodny, dogadzający czyimś potrzebom, widokom, poręczny, wygodny; korzystny, nieuciążliwy (warunki d-ne).