Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/377

Ta strona została przepisana.

Gładźp. Gładzizna.

Głagolica, ros., najdawniejsze pismo starosłowiańskie.

Głaskać, muskać ręką, dotknąć lekko, pomuskiwać, muskać, połechtać; przen., schlebiać, pochlebiać, ujmować, pobłażać, dogadzać, pieścić; łagodzić, owijać w bawełnę; przen., iron., dać się we znaki, uderzyć, zdzielić (g. jak niedźwiedź = drapać).

Głaszczek, nitkowaty, członkowaty wyrostek na zewnętrznym brzegu żwaczki, szczęki a. wargi dolnej u stawonogich.

Głaz, wielki kamień polny, skała, opoka; g-y narzutowe, kamienie rozmaitej wielkości, znajdowane u nas na polach, a przyniesione na lodowcach w okresie lodowym ze Skandynawji i Finlandji.

Głazik, gatunek łupku do ostrzenia i szlifowania narzędzi małego rozmiaru, osełka.

Głąb, łodyga krótka i mięsista z liśćmi; pień niektórych jarzyn, głowa (g. kapusty); niezdara, pień, głowa kapuściana, zakuta głowa, tępa głowa.

Głąb a. Głębia, głębizna, głębina, miejsce głębokie, toń, topiel, bezdeń, odmęt, otchłań, przepaść; plan odległy, dal, oddalenie; sam środek, wnętrze; w g. = głęboko, na głębokość (wnikanie w g. duszy = zatapianie się, zgłębianie); w g-i = wpośród, w środku (w g-i serca; w g-i nocy).

Głąbiasty, w kształcie głąba, mający duży głąb (kapusta g-a).

Głąbigroszek, krajowa roślina zielna z rodziny motylkowych, dziko rosnąca.

Głąbik, mały głąb; bezlistna łodyga zielna, wyrastająca z pośród liści odziomkowych i mająca tylko kwiaty na sobie (fig.) (np. u pierwiosnka, babki); odmiana sałaty ogrodowej, której głąby się kwaszą.

Głębiap. Głąb.

Głębić, tworzyć głębinę, wygłębiać, pogłębiać, dobierać się do gruntu, do dna.

Głębina, Głębizna, miejsce głębokie, głąb.

Głębocznica, wąwóz, jar.

Głęboki, st. w. Głębszy, zachodzący znacznie do wnętrza ziemi, mający głębokość, nie płytki, daleko zachodzący (las g.); daleki, odległy, oddalony; nieprzejrzany (g-e ciemności); niczem niezakłócony (g-a cisza); g-o obmyślany, przenikliwy, bystry, gruntowny; serdeczny, gorący, szczery; wysoki (g. szacunek); późny, zapadły; twardy, silny; nie powierzchowny, nie płytki, nie pospolity, nie banalny; trudny do pojęcia; wielki, ciężki; g. ton = głos nizki, basowy (w śpiewie).

Głęboko, st. w. Głębiej, przys. od Głęboki; silnie, do wysokiego stopnia; z głębi.

Głębokość, odległość od powierzchni do dna; głąb, wnętrze; niedościgłość; gruntowność.

Głobić, ściskać, spajać; uciskać, uwierać, gnębić; g. ś. o co = troszczyć ś., niepokoić ś., martwić ś.

Głodać, gryźć, ogryzać; obskubywać; uwierać, uciskać; podrywać (brzegi przez rzekę).

Głodek, roślina z rodziny krzyżowych, wiosnówka.

Głodnia, roślina z rodziny mirtowatych.

Głodnieć, być głodnym, stawać się głodnym; głód cierpieć, łaknąć; przymierać głodu.

Głodniuteńki, bardzo głodny.

Głodny, łaknący jedzenia, nienasycony, zgłodniały, głód cierpiący; czczy, łakomy, chciwy, żądny; g. żołądek = pusty; głód przynoszący, nieurodzajny; cierpiący niedostatek, potrzebnicki;