basowy; z g-a — p. Grubo; w myśl. = wielki, większy (g. zwierz albo g-a zwierzyna, np. niedźwiedź, łoś, jeleń); g-a = brzemienna, ciężarna (kobieta, samica).
Gruca, nm., kasza, krupy, owsiana a. orkiszowa; polewka z owsa, owsianka; grube, proste jedzenie.
Grucha, zgr. od Gruszka; duża gruszka.
Gruchać, wydawać głos (o gołębiach); szczebiotać, mówić wzajemnie słodkie słówka, gaworzyć, pieścić się.
Gruchnąć, runąć z trzaskiem, paść gwałtownie, przewrócić się, brzdęknąć; uderzyć mocno, palnąć, obalić ś., grzmotnąć, rąbnąć; odezwać ś., zabrzmieć, dać ś. nagle słyszeć (gruchnęła wieść).
Gruchot, trzask; rzecz stara połamana, zużyta; osoba stara, wątła, schorowana, do niczego.
Gruchotać, łoskot wydawać, turkotać; trzeszczeć; łamać z trzaskiem, rozstrzaskiwać, druzgotać, rozbijać, kruszyć; głos wydawać (o gołębiach, o maciorze dzika); g. ś. trzaskać ś., kruszyć ś.
Gruczlin, bot., roślina z rodziny rutowatych.
Gruczoł, narząd, służący do wydzielania płynów potrzebnych organizmowi (np. ślinianki, nerki, trzustka, wątroba); nabrzmiałość chorobna; guzy zaskórne, zołzy.
Gruczołek, zdrobn. od Gruczoł; mały gruczoł, nabrzmienie, przysadka mózgowa.
Gruczołomięsak, nowotwór złośliwy na ciele.
Gruczołowaty, podobny do gruczołu, skrofuliczny.
Gruda, bryła, kawał; błoto zamarzłe na drodze; jak po grudzie = z ciężkością, z trudem, ledwo; gleba, ziemia, grunt; g. u koni = zapalenie skóry na nogach.
Grudka, zdr. od Gruda; bryłka (sera, soli); gatunek sera owczego; skrzep (g. krwi); rodzaj wysypki skórnej.
Grudkowaty, pełen grudek; w bot. g-e rodzina grzybów.
Grudniowiec — p. Dekabrysta.
Grudniowy, przym. od Grudzień.
Grudowaty — p. Grudzisty.
Grudzień, 12-ty miesiąc roku, december.
Grudzisty, Grudziasty, pełen grudy; chropowaty, niegładki.
Grudź, nasyp, żwir, piasek.
Grule, ziemniaki, kartofle.
Grum (Groom), ang., chłopiec, towarzyszący państwu w przejażdżce konnej; foryś, mały lokaj.
Gruncik, mały kawałek gruntu.
Grundrys, Gruntrys, nm., plan, rysunek konturowy budowli, domu, rzut poziomy.
Grundwaga, Gruntwaga, nm., sznurek z ciężarkiem, przymocowany w środku deszczułki trójkątnej, służący do oznaczania pionu (fig.).
Grunt, nm., wierzchnia uprawna warstwa ziemi, rola, gleba, gatunek ziemi; posesja, własność ziemska, włość; miejsce, granice, obręb, ląd, kontynent; twardy pokład ziemi, fundament, cale; tracić g. pod nogami = tracić punkt oparcia, ginąć; podwalina, podkład, spodnia warstwa: g. rzeki = dno; w malar. pierwsza farba, na którą dają inne, tło; do g-u, z g-em = ze szczętem, do cna, na wylot, nawskroś; rzecz główna, istota, podstawa (w g-cie rzeczy = w istocie, w zasadzie); z g-u = od fundamentów, całkowicie, zupełnie; prawn. wyjaśnienie istoty sprawy przed sądem.
Gruntować, nm., zasadzać, zakładać, utwierdzać, utrwalać, opierać, fundować na czym np. zdanie swoje; w malar. pociągać far-
