Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/732

źródło, początek, rozsadnik, gniazdo; roślina, z której ś. bierze sadzonka; stare, główne koryto rzeki; przewodniczący w grze dziecięcej (w palanta, ekstrę i t. p.); część warsztatu stolarskiego; w bil., główna bila bilardowa; m. z ojcem = rodzice; m. męża = świekra; m. żony = teściowa; m. ojca a. matki = babka; M. Boska = Bogarodzica, N. M. Panna (święto M-i Boskiej); chrzestna m. = trzymająca do chrztu; m. przy bierzmowaniu = kobieta, asystująca przy sakramencie bierzmowania; m. weselna = matka panny młodej; m. czeladna, gospodna = kobieta utrzymująca gospodę rzemieślniczą, gospodyni; zostać m-ą = urodzić dziecko; poczuć ś. m-ą = uczuć pierwszy ruch dziecięcia w żywocie; jak dzieci jednej m-i = zgodni, kochający ś., podobni do siebie; jaka m., taka córka = córka podobna do matki; za panią m-ą pacierz = powtarzać za kimś bezmyślnie, nie mieć własnego zdania; jak go m. rodziła = nagi; od m-i komu zadawać, w m-ę kogo łajać = nazywać go bękartem; zdr. i pieszcz. Mateczka, Mateńka, Matunia, Matuńcia, Matusia, Matunieczka, Matuchna, Matuś, Matusieńka, Matula, Matuleńka.

 Matkobójca, zabójca matki.

 Matkobójczyni, zabójczym matki.

 Matkobójstwo, zabójstwo matki.

 Matkować — p. Matczyć.

 Matlać, gmatwać, plątać, wikłać.

 Matnia, worek u sieci, do którego ryby wpędzają ś. a. wschodzą i zostają zamknięte; przen., pułapka, sidła, zasadzka, sieć; położenie ciężkie bez wyjścia.

 Matoid, łć., człowiek zdolny, niekiedy nawet gienjalny, ale narwany.

 Matołek, człowiek niedowarzony, niedouczony, głupkowaty; duch domowy; m-ki w zool., podrząd drobnych małp z zakrzywionymi pazurami, małpeczki.

 Matoman, łć., człowiek, nie posiadający dostatecznego przygotowania naukowego, a stojący w opozycji względem ugruntowanych poglądów naukowych i tworzący na ich miejsce teorje własne, niczym nie uzasadnione.

 Matować, nm., pozbawiać połysku, tracić połysk, przezroczystość.

 Matować, pers., w szachach: dawać mata.

 Matowy, nm., bez połysku, bez blasku, nieprzezroczysty; o głosie: bez metalicznego dźwięku; wzrok m-y = zimny, obojętny, bez wyrazu.

 Matówka, nm., szkło matowe w aparatach fotograficznych, na którym odbija się przedmiot fotografowany.

 Matrona, łć., sędziwa niewiasta, znana z cnót i powagi.

 Matros, nm., majtek.

 Matryarchat, Matryarchja, gr., Matryarchalny, łć., taki układ społeczny, w którym głową (władzą) rodziny były kobiety.

 Matryca, nm., wklęsła forma do robienia reprodukcji galwanoplastycznych do odlewania czcionek, wybijania monet, medali itp.

 Matrykulacja, łć., zapisywanie do matrykuły.

 Matrykularny, łć., przym. od Matrykuła.

 Matrykulista, łć., posiadający matrykułę.

 Matrykulować, łć. — p. Immatrykulować.

 Matrykuła, łć., księga wpisowa osób, składających jakie zgroma dzenie; księga i wpisowa studentów uniwersytetu; dowód legitymacyjny studentów uniwersytetu.

 Matrymonjalja, łć., majątek żony, a. po żonie.