Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/808

śli, na sumieniu; mieszkać na Wołyniu, na Węgrzech; kapować na Żydach; pan na Czarnolesie; na czele wojska, na czele orszaku, na froncie; mieszkać na ulicy, na rogu, na placu; stać na rozdrożu, na mecie; na tym rzecz utknęła; na tym wszystko zależy, polegać na kim, tracić, zarabiać na czym, przestawać na czym, zdobyć na wrogach, wymóc na słabym; na powietrzu, na świeżym powietrzu, na polu, na obczyźnie, na dworze; podupaść na siłach, być poszkodowanym na majątku, na sławie, lżej na sercu, upaść na duchu; na wojnie, na pojedynku, na popisie, na balu, na zabawie, na wizycie, na kazaniu, na mszy, na pogrzebie, na koncercie, na polowaniu; wyznać na spowiedzi; na świtaniu, na jawie, księżyc na nowiu, na czasie; na chlebie i wodzie, żyć na łasce, na pensji, na łaskawym chlebie, być na czyim żołdzie, być na emeryturze; mieć konie na stajni, krowy na oborze = trzymać; mieć uczniów na stancji = stołować; na klęczkach = klęcząc.

 Na... w połączeniu (na początku) z czasownikami nadaje im różne znaczenia i tak: 1) czynność dokonaną, dopełnioną, np. pisać — napisać, malować — namalować, prostować — naprostować; 2) czynność, skierowaną na jakąś osobę a. przedmiot, np. najechać, napaść, nasłać na kogo; 3) czynność, powtarzaną kilka lub wielokrotnie, np. nawtykać, nabudować, nanosić, nabrudzić, narąbać; 4) Czynność rozpoczętą, np. naciąć, napocząć; 5) czynność pokrycia, zaciągnięcia czym, np. nagarnąć, nagrabić, naczesać (włosy na czoło), nasunąć, namieść, naładować; 6) czasowniki z przyimkiem na w połączeniu z zaimkiem się (ś.) oznaczają wogóle nasycenie się czymś, połączone nieraz ze zmęczeniem ś., np. nabalować ś., naawanturować ś., nachodzić ś., natrudzić ś., napracować ś., najeść ś., natańczyć ś., najeździć ś., naśmiać ś. i t. p.
 Wyrazów więc z tym przyimkiem, o ile nie mają oddzielnego znaczenia, nie będziemy tutaj podawać, należy je przeto szukać we właściwych miejscach alfabetu słownikowego.

 Na! Naści! wykrz. bierz! weź!; n. tu n.! = przywoływanie psa.

 Naawanturować, narobić wiele awantur; nasycić ś. awanturami.

 Nabab, arab., namiestnik a. rządca prowincji w Indjach; przen., wielki bogacz, szczególniej który dorobił ś. majątku w kolonjach zamorskich.

 Nababessa, fr., żona nababa.

 Nabajać, nagadać bajek, głupstw, nabzdurzyć, napleść, nakłamać; n. ś., nagadać ś. bajek, głupstw.

 Nabajdurzyć — p. Nabajać.

 Nabarłożyć, zabrudzić, zaśmiecić, zawalać; przen., nakłamać, nagadać głupstw, nabredzić.

 Nabasować, wystawić komu suty rachunek; zedrzeć z kogo; nagadać komu komplementów, pochlebstw.

 Nabawić, nied. Nabawiać; przyprawić kogo o jaką szkodę, chorobę, przyczynić czego komu, jakiej nieprzyjemności, narazić kogo na co; n. ś., użyć zabawy do przesytu, ubawić ś., naśmiać ś. z kogo, ubawić ś. czyim kosztem; nasiedzieć ś. w gościnie; ściągnąć na siebie co, narazić ś. na co.

 Nabechtać, podburzyć kogo do czego, podniecić, podmówić; n. kogo przeciw komu = podjudzić, podniecić kogo, nagadać co komu, naklektać.

 Nabębnić, dużo co komu nagadać, naklektać, nawrzeszczeć, nałajać, nagderać.