Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/813

Ta strona została przepisana.

nadkontroler, nadleśny, nadkonduktor); 2) coś, przenoszącego pewien zakres (np. nadprogramowy, nadczuły, nadmiar, naddatek, nadpłacać, nad ważyć, nadebrać, nadmurować); 3) położenie przedmiotu wyżej nad inne a. w pobliżu innych (nadgoplański, nadmorski, nadgraniczny, nadniebiański); 4) zjawienie ś. w pewnej chwili w danym miejscu (np. nadchodzić, nadjeżdżać, nadsyłać); 5) czynność rozpoczętą (nadgryźć, nadtluc, nadciąć, nadwiędnąć).

Nadać, dać co komu; udzielić, obdarzyć kogo czym (n. klasztorowi wieś; n. ludowi prawa, konstytucję); sprowadzać, nadarzyć (djabli n-li taką robotę); przydać ś., pomóc; n. list a. przesyłkę na pocztę = oddać, zarekomendować; oddać towary do przewozu koleją; n. ś., przydać ś., zdać ś. na co, do czego.

Nadal, przysł., odtąd, od tej chwili, od tego czasu, na przyszłość.

Nadanie, rzecz nadana, uposażenie, ofiara, darowizna, przywilej.

Nadanszlagowy, nieobjęty anszlagiem, przewyższający pierwotny obrachunek.

Nadany, udzielony, obdarzający (przywilejem, prawami).

Nadaremnie, przysł., napróżno, bezskutecznie, nadaremno.

Nadaremny, bezużyteczny, bezskuteczny, próżny.

Nadarzyć, dać komu wiele darów, obdarzyć kogo; nastręczyć, przedstawić, wskazać; n. ś., zdarzyć ś., nastręczyć ś., nawinąć ś.

Nadawacz, w druk., walec elastyczny, przenoszący farbę na formę i smarujący ją.

Nadawać, dać komu wiele; n. list, posyłkę na pocztę = dawać je za pokwitowaniem; n. ś., być stosownym, potrzebnym, przydawać ś.

Nadawca, ten, kto coś komuś nadaje, darowuje; oddający towar na kolei do przewiezienia; oddający list na pocztę, zwłaszcza rekomendowany.

Nadawczy, którym ktoś zostaje obdarowany (akt, dokument n.).

Nadawczyni, forma ż. od Nadawca.

Nadąć, forma nied. Nadymać; dmąc wypełnić co powietrzem a. innym gazem, wydąć, czynić co wzdętym (n. pęcherz; n. balon wodorem); przen., n. gębę a. n. ś. = okazać minę nieukontentowaną, nadąsać ś.; spoglądać na innych z pogardą, pychą się napełnić; n. ś., od nadymania wypełnić ś.; przen., pysznić ś., napuszyć ś.

Nadążać, forma dok. Nadążyć; nie zostawać w tyle za kim, dościgać, dopędzać kogo; dorównywać komu, sprostać.

Nadbitka, artykuł, oddzielnie odbity z pisma perjodycznego albo książki zbiorowej; wydrukowanie większej ilości egzemplarzy ponad umowę.

Nadbrodnik, roślina z rodziny storczykowatych.

Nadbrusie, w budow., pas poziomy nad głównym gzymsem budynku, fryz (fig).

Nadbrzeżanin, nad brzegiem wód jakich mieszkający.

Nadbrzeże, miejsce ponad brzegiem rzeki, jeziora, morza położone, wybrzeże.

Nadbrzusze, górna część brzucha, nadpępcze.

Nadbudówka, część gmachu, budynku nadbudowana.

Nadburmistrz, starszy burmistrz miasta.

Nadbutwiały, Nabutwiały, trochę zbutwiały, nadgniły.

Nadbużański, Nadbużny, położony nad rzeką Bugiem.